FILM
Het hoofdpersonage uit Brussels By Night leren we kennen op het moment dat hij een revolver in zijn mond steekt en de trekker overhaalt. Daarmee is de toon gezet van deze roadmovie die zich grotendeels in Brussel afspeelt en eindigt op het Hellend Vlak van Ronquières (Ittre). Het wapen gaat niet af en Max (François Beukelaers) verlaat het huis om te gaan zwerven in de hoofdstad. Hij is verdrietig en tezelfdertijd geeft hij een geur van agressie af, is tegendraads (rookt in een taxi wat niet mag) en schopt tegen een snoepautomaat (omdat er niets uitkomt). Hij ontmoet een oude makker en gaat met hem mee naar huis, maar uiteindelijk wil de rusteloze Max in de straten van Brussel zijn en in de buurt van een telefooncel. In een bar maakt hij kennis met Alice (Ingrid De Vos), een barmeisje dat eigenlijk actrice wil worden en haar minnaar Abdel (Amid Chakir), een trambestuurder van Marokkaanse afkomst. Met hen begint een lange existentialistische tocht door de Brusselse binnenstad waarbij de onderlinge relaties voortdurend evolueren. Alice heeft te doen met de ongelukkige Max en wekt daardoor bij Abdel gevoelens van jaloezie op. Max op zijn beurt ziet de Marokkaan, de makak, als een concurrent en lanceert regelmatig racistische opmerkingen. Het drietal draait op veilige afstand om elkaar heen waarbij Alice degene is die de weegschaal in balans probeert te houden. Wanneer Max besluit dat ze met z'n vieren een uitstapje moeten maken naar om het even waar, om de drukte van de stad voor even te vergeten, begint de film aan zijn faliekante finale.

Regisseur Marc Didden was in de jaren'70 rockjournalist bij het weekblad Humo. Hij had een opleiding aan het RITCS in Brussel achter de rug en regisseerde sporadisch voor toneel. In 1980 krijgt hij de Staatsprijs voor Scenario van het Ministerie van Nederlandse Cultuur voor het script van Brussels By Night en in 1983 debuteert hij met de film zelf, een grootstadfilm, een vertelling over de eenzaamheid en de psychische armoede van grootstadbewoners die mekaar tegenkomen en gebruiken in een ingewikkeld en anoniem patroon dat alle engagement, betrokkenheid en menselijke warmte mist. Alice heeft een droom, maar is in afwachting barmeisje en Abdel heeft een droom, maar Alice ziet die niet zitten en dan is er Max, een in zichzelf gekeerde, gekwetste man, die aandacht vraagt en die zelf nauwelijks kan geven, die het ene moment vriendelijk is en dan weer snauwt, uithaalt, wegvlucht, die voortdurend naar de telefoon holt, maar niet wordt opgenomen, die wil praten en praten en uiteindelijk niets zegt.

Marc Didden maakt een rauw en nihilistisch portret van het leven in de grootstad. De toon is agressief en sluit nauw aan bij de tijdgeest in het begin van de jaren'80: de doorbraak van de Punk-generatie, die nieuwste revolutie in de jeugdcultuur op een moment dat het economisch slecht gaat in Europa, met grote jeugdwerkloosheid en geen alternatief, alleen wanhoop en tegenslagen, uitzichtloosheid en verveling. Voor het eerst houdt een Vlaams regisseur de vinger opnieuw aan de pols en vindt aansluiting bij wat er in de rest van de wereld op filmniveau aan de gang is. De navelstaarderij is voorbij, de romantiek van oude literaire meesters verdwijnt in de prullenbak en maakt plaats voor een generatie jonge stadsfilmmakers, eentje die uit de stoepen en gevels van de grootstad is gehouwen en haar eigen boodschap de wereld instuurt. De schok is enorm, de appreciatie onverwacht en het succes overweldigend. Brussels By Night krijgt de André Canvensprijs voor Beste Film in 1983 en valt in het buitenland in de prijzen op het Festival van San Sebastian en in London een jaar later als Outstanding Film of the Year.

Brussels By Night is jammer genoeg niet perfect. Ondanks de indrukwekkende acteerprestatie van François Beukelaers en de prachtige fotografie annex soundtrack, blijkt Didden niet altijd in staat om het tempo van de film hoog te houden. Zoals in gelijkaardige roadmovie-projecten in het buitenland zitten er in de film scènes die het tempo en de opgebouwde spanning onderbreken omdat ze onvoldoende inhoud hebben of te weinig zinvol zijn. Er gebeurt soms te weinig in deze film en wat er gebeurt stijft niet altijd de voortgang van het verhaal. Bovendien krijgt de toeschouwer in het begin van de film amper informatie over wat er met Max aan de hand is. Aan het begin van Brussels By Night ontbreekt een essentiële scène om de kijker bij het verhaal te betrekken. Nu blijft hij een buitenstaander die de hele tijd met de vraag zit over het waarom en waardoor. Een film mag best een portie leegte en geheimzinnigheid hebben, maar die moet dan fatsoenlijk opgevangen worden. In die uitdaging is Marc Didden maar zeer gedeeltelijk geslaagd.

BEELD EN GELUID
Brussels By Night is gedraaid op 16 mm en opgeblazen naar 35. Dat geeft een lichte korrel aan het beeld en past in de rauwheid die de regisseur wil oproepen. Een nadeel dat zowaar een voordeel wordt. Nachtelijk Brussel zorgt voor donkere kleuren met fletse schakeringen van geel en vuilwit en het koele blauw van nachtscènes. Tinten van donker oranje tot bruin hangen over de binnenopnamen en de kostumering is aangepast, dus sober, grijs en alle kleuren van vaal blauw tot zwart met als enige toegeving het goud in de lichtrode haarlokken van Ingrid De Vos. De soundtrack van de hand van Raymond Van Het Groenewoud is gewoon prachtig. Zijn stem is bijna voortdurend in de achtergrond aanwezig en het geluid dat hij voortbrengt heeft iets van een schreeuw in de wildernis, een tamtam in de brousse, een rochel in de duistere straten van Brussel.

EXTRA'S
Deze dvd die met grote zorg door het Koninklijk Belgisch Filmarchief is gedigitaliseerd, schoongemaakt, verbeterd en opgekleurd, heeft een aantal interessante extra's meegekregen. De documentaire De Brussels By Night Archieven (37') van de hand van Erik Martens, hoofdredacteur van Kroniek van de Vlaamse Film 1955-1990, is opnieuw een zorgvuldig gedocumenteerd en gemonteerd stuk filmgeschiedenis, in dit geval over Marc Didden, en het moet gezegd dat deze documentaires samen een indrukwekkende kroniek vormen die de aanschaf van de dvds zonder meer verantwoordt. Meer dan in een biografie of een filmboek laten ze de toeschouwer kennis maken met de pioniers en de belangrijke namen uit 45 jaar naoorlogse Vlaamse filmproducties. Ze zijn samengesteld met origineel en vaak uniek filmmateriaal en worden geduid met speciaal gedraaide interviews, in het geval van Brussels By Night met François Beukelaers, Ingrid De Vos, Amid Chakir, Dominique Deruddere, Marc Didden zelf, Guy Mortier, Erwin Provoost (producent), Willy Stassen (cameraman) en Ludo Troch (monteur). Als extra-bijlage twee korte films: De Smeerlappen (1993) van Frank Van Passel, komisch en hilarisch, en Cheb (2000) van Marc Didden over een Marokkaanse jongen die verneemt dat zijn moeder is overleden in Noord-Afrika. Allebei leuke toetjes. Uiteraard bevat deze dvd ook nog de Originele Bioscooptrailer en Trailers van ander werk van Marc Didden.

CONCLUSIE
Brussels By Night heeft de Vlaamse film een ander gezicht gegeven. Ongewild en zonder strategie of plan heeft Marc Didden mee aan de wieg gestaan van de moderne Vlaamse filmindustrie. Zijn film bewees bijna 25 jaar geleden dat er leven is na de heimatfilm, dat onze maatschappij genoeg onderwerpen biedt voor bioscoopproducties die met hun tijd meegaan, dat de Vlaamse filmmakers in staat zijn om hedendaagse problemen op een zinvolle en spannende manier naar het witte doek te vertalen.