FILMS
Star Wars Episode I: The Phantom Menace (1999, George Lucas)
Wat als een banale bemiddelingsopdracht tussen twee rivaliserende handelsstaten begint, loopt uit tot een intergalactische oorlog van formaat. De Jedi Qui-Gon Jinn (Liam Neeson) en zijn Padawan Obi-Wan Kenobi (Ewan McGregor) arriveren op de planeet Naboo, waar de Trade Federation de jonge en schijnbaar naïeve koningin Amidala (Natalie Portman) tracht ertoe te bewegen een wurgcontract te tekenen. De Jedi maken de plannen om de jonge koningin en haar gevolg te evacueren naar de hoofdstad Coruscant, maar ze storten neer op de zandplaneet Tatooine. Daar heeft Qui-Gon een ontmoeting die mogelijk het lot van het universum kan veranderen: Anakin Skywalker (Jake Lloyd), een jonge, onbaatzuchtige slavenjongen die heel sterk in The Force schijnt te zijn onderhandelt met zijn meester Watto over de levering van wisselstukken voor het neergecrashte schip: hij is bereid om het prijzengeld dat hij kan winnen door deel te nemen aan de Pod Race, een barbaarse race met zelf in elkaar geknutselde voertuigen, aan Qui-Gon te schenken. Qui-Gon van zijn kant wedt dan weer op de race met Watto tegen de huidige kampioen met als inzet de vrijheid van Anakin. Uiteraard wint Anakin op het nippertje de race, maar dat is nog maar het begin van een lange reeks gebeurtenissen: eerst en vooral schijnt een figuur getraind in de Jedi-technieken de koningin te achtervolgen. Zijn naam is Darth Maul (Ray Park), en hij zou wel eens de voorbode kunnen zijn van de heropstanding van de Sith Lords, gevallen Jedi die zich tot de duistere kant van de Kracht hebben bekeerd. Om zich tussen het gewone volk te kunnen mengen wisselt Koningin Amidala vaak van rol met één van haar dienstmaagden, Padmé, en komt zo in contact met de schuchtere jongen. De raad van Jedi meent echter dat hij te oud is om de Jedi-training te volgen, en wat meer is, ze vermoeden dat hij de balans van de Kracht in onevenwicht kan brengen. Maar voor dergelijke futiliteiten is het niet het beste ogenblik om na te denken: kanselier Valorum (Terence Stamp) gedraagt zich als een zwakke figuur wanneer het over de bescherming van Naboo gaat. Amidala dient een motie van wantrouwen in en het kanselierschap komt in handen van senator Palpatine (Ian McDiarmid), die daarmee een zeer strategisch spelletje heeft gespeeld en gewonnen. Amidala beslist om terug te keren naar Naboo en het lot van haar volk te delen, maar ze heeft het listige plan opgevat om het volk waarmee ze in symbiontisch verband leven, de Gungans, als bondgenoten te nemen om de Trade Federation aan te vallen. Terwijl de legers in de clinch gaan, en Anakin heimelijk een poging doet om de centrale computer van de droids van het Trade Federation-leger onklaar te maken, nemen Qui-Gon en Obi-Wan het op tegen Darth Maul.
Star Wars Episode II: Attack Of The Clones (2002, George Lucas)
De ondertussen tot senator benoemde Padmé Amidala overleeft op het nippertje een aanslag, net op het ogenblik dat enkele Federaties zich desnoods met geweld willen afscheuren van de Republiek, en Amidala net eenheid bepleit. De Jedi-raad besluit om Obi-Wan Kenobi en de intussen volwassen geworden Anakin Skywalker (Hayden Christensen) te laten instaan voor de bescherming van Padmé. Tijdens hun bewakingsopdracht wordt er een tweede, nogal drieste aanslag op Padmés leven gepleegd. Obi-Wan gaat op zoek naar de mogelijke verspreiders van de gifpijltjes die werden gebruikt om de huurling die Padmé moest doden, om het leven te brengen, Anakin moet intussen Padmé bewaken op Naboo. Dit laatste is echter het equivalent van de kat bij het spek zetten, want Anakin ziet de kans schoon om heel wat te rollebollen met Padmé in de groene pittoreske weiden van Naboo, en haar zijn liefde te verklaren. Anakin blijft echter nachtmerries houden over het lot van zijn moeder Shmi (Pernilla August), die achtergelaten werd op Tatooine. Tegen de bevelen in vertrekt het duo naar de zandplaneet, waar voor het eerst de duistere kant van Anakins persoonlijkheid zich manifesteert wanneer hij de Tusken Raiders afslacht die zijn moeder hebben vermoord. Obi-Wan is intussen op Kamino verzeild, waar een soort van esoterische bewoners een leger van klonen heeft gefabriceerd, die allemaal genetisch identiek zijn aan de premiejager Jango Fett (Temura Morrison), en dit op verzoek van een Jedi die al tien jaar dood is. De Jedi-orde weet niet goed wat ze met het leger moeten aanvangen, maar alleszins weet Jango Fett er meer over. Die lokt Obi-Wan naar de planeet Geonosis, waar de leider van de onafhankelijkheidsbeweging, graaf Dooku (Christopher Lee), samen met andere legers een verdrag wil sluiten om de Republiek omver te werpen met een gigantisch droidleger. De Trade Federation wil als betaling het hoofd van hun aartsvijand Padmé op een schaaltje. Obi-Wan, Anakin en Padmé worden gevangen genomen door Dooku en zullen geofferd worden tijdens een publieke terechtstelling. De Jedi-orde heeft geen andere keus dan aan kanselier Palpatine volmacht te geven om het klonenleger te gebruiken. Palpatine belooft dat hij onmiddellijk de macht zal neerleggen zodra de oorlog bedwongen is, maar die belooft een lange strijd te worden. In een laatste, wanhopige poging om Dooku uit te schakelen komt het tot een treffen tussen Obi-Wan, Anakin (die een hand verliest), en Yoda. Dooku kan echter ontsnappen en brengt het meest waardevolle object op Geonosis naar zijn meester op Coruscant: de plannen van een onverslaanbaar wapen dat de Death Star heet.
Star Wars Episode III: Revenge Of The Sith (2005, George Lucas)
De Clone Wars schijnen in een beslissende fase te zijn gekomen. Na een mislukte ontvoering van kanselier Palpatine verliest graaf Dooku zijn leven, en komt de robot Generaal Grievous aan het hoofd van de separatisten, die er prompt een potje van maakt. Anakin kan Palpatine min of meer ongeschonden uit de klauwen van de separatisten bevrijden. Het is zijn
moment de gloire, maar hij wordt zodanig geplaagd door angstdromen waarin hij een visioen heeft dat Padmé haar zwangerschap niet zal overleven, dat hij zijn focus verliest. Wanneer Palpatine dan ook nog eens eist dat Anakin namens hem in de Jedi-raad moet worden opgenomen, maar deze dan weer weigert om hem de graad van meester toe te kennen, is de vernedering compleet. De angst om Padmé te moeten verliezen drijft de jongen recht in de armen van de Duistere Kant, en van Palpatine, die de gezochte Sith Lord blijkt te zijn (Kijk kijk, wie had dat gedacht? Antwoord: iedereen, het lag er dik genoeg op van in
Episode I). Wanneer Palpatine Anakin ook nog eens kan betrekken in een plot op de orde van de Jedi nagenoeg uit te roeien, en het op de koop toe als sluitstuk van zijn machtsgreep kan doen uitschijnen alsof het net de Jedi waren die de Republiek dreigden ten val te brengen, doet Anakin enkele zaken waarvoor geen pardon meer kan worden verleend. Het wordt een bittere strijd tussen hem en Obi-Wan, die de toekomst van het universum zal bepalen.
Star Wars Episode IV: A New Hope (1977, George Lucas)
Prinses Leia (Carrie Fisher) heeft, net voor ze gevangen wordt door de sinistere Darth Vader (David Prowse, stem James Earl Jones) haar twee trouwe droïds C-3PO (Anthony Daniels) en R2-D2 (Kenny Baker) de plannen van een nieuw superwapen van het vijandige Keizerrijk in een noodcapsule kunnen laten landen op de onherbergzame planeet Tatooine. Daar valt haar boodschap voor Obi-Wan Kenobi (Alec Guinness), één van de laatste van de orde van de Jedi-ridders, in de handen van de jonge, op avonturen beluste Luke Skywalker (Mark Hamill). Darth Vader heeft echter zijn troepen uitgestuurd om te allen prijze de droïds en de plannen terug te halen, en hij vermoordt daarbij Lukes familie. Luke heeft bijgevolg geen andere keuze dan Obi-Wan te volgen op zijn missie naar de planeet Alderaan. In de kantine van Mos Eisley, het verzamelpunt van al het crapuul van de melkweg, huren ze piloot Han Solo (Harrison Ford) en zijn kompaan Chewbacca (Peter Mayhew) in om hen met zijn legendarische ruimteschip, de Millennium Falcon, zo ver mogelijk uit de buurt van de Keizerlijke troepen te houden. Dit komt net goed uit voor Han, want hij heeft schulden gemaakt bij gangsterbaas Jabba The Hutt, en hij heeft ook geen zin om langer op Tatooine te blijven dan strikt noodzakelijk. De missie ontaardt uiteindelijk in een reddingsmissie voor Prinses Leia, die op de Death Star, het wapen dat planeten kan vernietigen, wordt gevangen gehouden. En daarna begint een race tegen de klok om de Rebellen die tegen het Keizerrijk vechten, zo snel mogelijk een tegenzet te kunnen laten uitdokteren...
Star Wars Episode V: The Empire Strikes Back (1980, Irvin Kershner)
De Rebellen hebben een onderkomen gezocht op de ijsplaneet Hoth, wanneer Darth Vader de ruimte laat uitkammen door een groep droïds. Ze worden ontdekt, en na een offensief van het Keizerrijk uit elkaar geslagen. Han Solo en prinses Leia vluchten in de Millennium Falcon naar Bespin, waar ze hopen dat een oude vriend van Han, Lando Calrissian (Billy Dee Williams) hen wil schuilhouden. Lando is echter in de greep van het Keizerrijk, en kan niet anders dan zijn gasten uit te leveren aan Darth Vader. Bovendien zit ook premiejager Boba Fett achter de veren van Han, opdat die zijn openstaande rekening met Jabba The Hutt zou vereffenen. Luke Skywalker heeft kort daarvoor in een visioen Obi-Wan gezien, die hem heeft aangeraden om op de planeet Dagobah te rade te gaan bij de oude Jedi-krijger Yoda. Samen met R2-D2 reist hij erheen, met de bedoeling zich door Yoda te laten scholen tot volwaardig Jedi-ridder. Luke onderschat echter de opleiding, en wanneer hij merkt dat zijn vrienden in gevaar zijn, breekt hij zijn training af om hen te gaan redden. Het komt tot een heroïsch duel met Darth Vader, waarbij Luke de verschrikkelijke waarheid over zijn familie te weten komt...
Star Wars Episode VI: Return Of The Jedi (1983, Richard Marquand)
Luke Skywalker en zijn vrienden ondernemen een poging om Han Solo, die gedoemd is om de rest van zijn dagen te slijten als wanddecoratie bij Jabba the Hutt, te bevrijden. Waar het plan in eerste instantie schijnt te mislukken, Leia uiteindelijk als seksslavin aan de ketting bij Jabba eindigt en Lukes Jedi-trucjes niet schijnen te werken op de vette kwal, heeft de jonge avonturier in werkelijkheid een perfect plan bedacht om Tatooine voor eens en altijd te verlossen van de dictatuur van die schelploze mossel. Bij de Rebellen is intussen informatie aangekomen dat het Rijk onder persoonlijk toezicht van de Keizer een tweede Death Star aan het bouwen is, zonder de tekortkomingen van de eerste, en dat de Rebellen nog tijd hebben om deze te vernietigen totdat de constructie af is. De Death Star versie 2.0 wordt beschermd door een ondoordringbaar magnetisch schild dat gevoed wordt vanop de nabijgelegen maan Endor. Terwijl Lando Calrissian en Generaal Ackbar de beslissende slag tegen de Death Star II leiden, probeert een klein commando, met Luke, Leia, Han, Chewbacca en de droids, op Endor de krachbron van het schild onklaar te maken. Het geheel is echter een door de Keizer opgezette valstrik om de rebellenbeweging te vernietigen, en het zou nog gelukt zijn, als de Rebellen de hulp niet zouden gekregen hebben van de Ewoks, de primitieve maar gedreven lilliputter-strijder, en - ongelofelijk maar waar - de levende teddyberen krijgen de troepen op de knieën. Terwijl Luke meer en meer zijn familierelaties ontraftelt, besluit hij om nog één keer de confrontatie met Darth Vader aan te gaan, in de hoop om het sprankeltje goedheid dat volgens hem nog in hem zit, opnieuw op te wekken.
Het verhaal dat nooit af was (of zou zijn...)
Met een licht afkeurende blik die schijnt te zeggen "zalig zij de armen van geest" stellen mijn ouders zich de vraag waarom hun zoon zo wild schijnt te worden van een film waarin twee bejaarden op elkaar in staan te hakken met twee gekleurde neonbuizen...
"Star Wars zal nooit ofte nimmer op dvd verschijnen." Met deze uitspraak, vlak na de release van de Special Edition in 1997, heeft bedenker George Lucas heel lang zijn trouwe schare volgelingen het bloed onder de nagels gepest. Gegeven dat de schijven nu zelfs op dvd al technologisch achterhaald zijn, en nu weer worden ingeschakeld als één van de grootste publiektrekkers van Blu-ray, maakt deze eerste uitspraak enigszins lachtwekkend. Lucas is nochtans de man die bij uitstek kan beschouwd worden als de grote innovator van de cinema aan het einde van de 20ste eeuw. Het intussen overal ingeburgerde THX-systeem is van zijn hand, zijn speciale-effectenstudio Industrial Light and Magic is verantwoordelijk voor zowat alle visuele trucages van de afgelopen dertig jaar, zoals de dinosaurussen in
Jurassic Park, de vloeibaar metalen T-1000 uit
Terminator 2, het waterwezen uit
The Abyss, Gary Sinise zonder benen in
Forrest Gump en ontelbare kassuccessen meer, met de notoire uitzondering van de
Lord Of The Rings-trilogie, waar grote concurrent Weta in de schijnwerpers kwam. Ook stond hij ooit aan de wieg van de computeranimatie met een klein, onbeduidend spinoffbedrijfje dat tegenwoordig door het leven gaat als de trendsettende animatiestudio Pixar (
Toy Story, Monsters Inc., Cars, The Incredibles, Up). Des te onbegrijpelijker was het dat Lucas hardnekkig weigerde om zijn films op hét medium bij uitstek te willen uitbrengen, namelijk dat van de home cinema.
De reden hiervoor moet gezocht worden in het feit dat een film voor perfectionist Lucas nooit "af" was, is of zal zijn. Tegen release van de Prequel Trilogy (de volgens de interne logica eerste films) had hij alvast geen bezwaar, want de technologie was - toen - volgens hem ver genoeg gevorderd. In 1997 gaf hij echter ook de Original Trilogy (de oudste films) een digitale opknapbeurt, waarbij hij eindelijk de kans kreeg om speciale effecten in te bouwen die bij de originele release te duur of technisch onhaalbaar waren. Zo heeft hij in
A New Hope de straten van de zandplaneet Tatooine volgepropt met digitale wezens, in
The Empire Strikes Back de witgeschilderde ruiten van de planeet Bespin vervangen door doorzichtige exemplaren, en in
Return Of The Jedi krijgen we voor het eerst een blik op de in de prequel rijkelijk aanwezige stadsplaneet Coruscant. Ook Jabba The Hutt werd aan de eerste film toegevoegd in een digitale versie, in plaats van een man in een rubberen pak die de finale cut nooit haalde, alsook het ijsmonster op Hoth. Niet alle veranderingen werden echter door de fans op applaus onthaald: met name één sleutelscène in
A New Hope, waarin in de oorspronkelijke versie Han Solo als eerste de premiejager Greedo doodschoot, wat Lucas bij nader te immoreel vond voor een heldenpersonage als Solo, werd aangepast, zodanig dat Greedo als eerste schiet en de handeling van Han een daad van zelfverdediging werd. En voor de dvd-versie, alsook deze blu-ray-editie, heeft Lucas het alweer niet kunnen laten, en heeft hij nog maar eens details veranderd. Dat hij daarbij Jabba beter digitaal heeft weergegeven, de stem van Boba Fett heeft vervangen door die van de acteur die in
Episode II Jango Fett speelt, de Keizer Palpatine nu door dezelfde acteur vertolkt wordt als Senator Palpatine, in de slotviering plots ook de planeet Naboo uit de prequels te zien is, en de Han en Greedo-scène wat vloeiender heeft gemaakt, zal niemand voor het hoofd stoten. Dat op het einde van
Return Of The Jedi echter de originele acteur die Darth Vader speelde plaats heeft moeten maken voor Hayden Christensen, die in de Prequel Trilogy Anakin Skywalker speelt, stuit al op meer controverse. De
dvd-release in 2004 kreeg bakken kritiek over zich omwille van alle bovenstaande veranderingen. Zo erg zelfs dat Fox nadien met stille trom de drie films nog eens heruitgaf met als bonusdisc de "originele versie" erbij (Han shoots first, geen digitale verbeteringen, geluid in 2.0 etc.), zodat de puristen alvast tevreden waren.
Maar
l'histoire se répète. Budgettaire redenen zouden inderdaad de reden kunnen zijn dat Lucas aan zijn Special Edition uit 1997 nog wat wilde sleutelen. Echter, zeker met het verschijnen van de Prequel Trilogy, waarvoor alleszins géén gebrek aan geld of technologie was van bij de eerste
take, en die er op zijn zachtst gezegd visueel al veel aantrekkelijker en gelikter uit ziet, vond Lucas het toch nog nodig om weer in de editorsstoel te gaan zitten. Met de nakende release van de Blu-ray van de Saga, alle zes films bij elkaar, zijn er ook enkele elementen
gefinetuned, en met name zijn er ook elementen uit de Prequel Trilogy veranderd. Zo werd de Yoda-pop in
Episode I: The Phantom Menace vervangen door een CGI-tegenhanger, omdat die beter aansluit bij de Yoda die we in
Episode II en
Episode III zien. Maar George kon het toch ook weer niet laten om ook weer aan de Original Trilogy te peuteren: ditmaal in de scène waarin de Keizer Luke wil vermoorden, en de anders zo stoïcijnse Darth Vader "Noooooo!" roept - de affectie voor zijn zoon is blijkbaar maar met de jaren gegroeid.
Met een dergelijk zin voor detail valt het ons toch nog op dat in de Original Trilogy nog steeds elementen zitten die faliekant in strijd zijn met de gegevens die we al hebben uit de Prequel Trilogy. Eén voorbeeld is dat Obi-Wan beweert dat Yoda ooit zijn leermeester was, terwijl dat toch pertinent zeker Qui-Gon Jinn (Liam Neeson) is. Ook contradictorisch is dat Obi-Wan beweert dat hij zichzelf al Ben noemt van voor Luke geboren was, terwijl hij even later beweert dat hij ooit aan Anakin heeft beloofd om zijn zoon tot Jedi op te leiden - wat laat uitschijnen dat ze toen nog bevriend waren en Obi-Wan dus geen reden had om een schuilnaam aan te nemen. En het ongeluk waardoor Darth Vader verminkt is en met een respiratietoestel moet lopen, heeft als je de continuïteit van de zes films mag geloven, ook voor een flink deel zijn geheugen aangetast. Maar laat alsjeblieft Lucas niet nog eens wat veranderingen aan zijn saga aanbrengen. Om Darth Vader te quoten: "The Circle Is Round". Lucas heeft al enorm veel poen verdiend aan zijn éne franchise, laat het alsjeblieft daarbij nu blijven. Ik ben nu de allereeste keer in mijn leven de films aan het kijken in de volgorde I-II-III-IV-V-VI en het valt met toch op dat de ''verguisde'' Prequel Trilogy toch enorm veel details uit de Original Trilogy behandelt en een mooi opmaatje vormt, zelfs al moeten we daarbij voorbij Jar Jar passeren. Dit is de eerste maal dat ik overigens de films heb bekeken in de verhaalchronologische volgorde, en niet in de volgorde waarin ze gemaakt zijn, en ik moet tot mijn grote eerlijkheid bekennen dat Lucas de details van zijn universum wél voor 95 procent naadloos laat aansluiten; mijn
dark side heeft er zelfs - maar nu ga ik vloeken in de kerk - een iets grotere liefde voor de Prequels aan doen overhouden, die misschien niet zo aandoenlijk naïef zijn als de Original Trilogy, maar op technisch vlak een onverwoestbare indruk nalaten.
En zo geschiedde het dat in 2011 de
Star Wars-saga, de drie oude en nieuwe films samen, met nog wat nodige (?) aanpassingen, nu op het high-definitionformaat Blu-ray uitkomt. Met kopieën van andere succesvolle franchises zoals
Lord Of The Rings,
Back To The Future, Alien en straks denkelijk ook nog
Jurassic Park kon de brave man er echt niet meer te buiten. Wat de veranderingen betreft, doet het boze gerucht de ronde dat die zouden zijn geïncorporeerd opdat Lucas zijn ex op die manier kan pluimen, omdat die nog altijd een deel van de recette van de
originele films krijgt. Of dit waar is weten we niet maar we zullen eens naar onze collega's van
de Story bellen. Wij hebben daar alleszins geen boodschap aan: de films waren misschien origineel van Lucas, maar als je die releaset, worden ze ook toch een heel klein beetje eigendom van het publiek.
Science Fiction Plus
We hebben eerlijk gezegd moeite om
Star Wars in het hoekje van de sciencefiction te duwen. Akkoord, alles speelt zich af in de ruimte, in een melkwegstelsel
far far away (niet te verwarren met de bestemming van de huwelijksreis van
Shrek). De film bevat namelijk méér elementen die het tot een onvervalste fantasysage maken. De kern van het verhaal is de eeuwige strijd tussen goed en kwaad, en hoe een inherent goede persoon door een reeks tegenslagen slecht kan worden. Door het verhaal vanuit het perspectief van een persoon uit de laagste regionen van de maatschappij te brengen, eerst de slaaf Anakin en dan de waterboerenzoon Luke, die ongewild een speelbal wordt van een hoog spelletje internationale - of in dit geval intergalactische - poker, en die het pad kruist van een prinses die redelijk haar mannetje staat, sluit hij aan bij de Japanse heldenfilms van voor en na de Tweede Wereldoorlog. De Prequel Trilogy slaat daarbij nog net iets meer de romantische snaar aan, iets wat waarschijnlijk in de jaren 80 niet door de censuurcommissie zou geraakt zijn gezien de soms budgettair zeer krappe stukjes textiel die Padmé draagt. De Prequel Trilogy eindigt bovendien op een drama, waar de Original Trilogy een stuk luchtiger is. De manier waarop Anakin reageert als één voor één de personen die hij liefheeft sterven, verschaft ons beter inzicht in de psyche van Darth Vaders gekwelde persoonlijkheid, waar Luke terecht op speculeert dat er nog iets goeds in moet zitten. Al is, toegegeven, de acteercomponent hiervan - laten we het beleefd uitdrukken - zwak uitgewerkt, want de kartonnen façade van Hayden Christensen is, zeker in
Attack Of The Clones, een stoorzender. Maar de vraag is of dit de doorslag moet geven in een film waarin even later een oude versleten groene garnaal als Yoda begint te vechten als een furie tegen de al even bejaarde graaf Dooku. Het
swashbucklingelement komt dan weer uit de mantel- en degenfilms uit de jaren vijftig, met als enige verschil dat de sabels en degens zijn vervangen door op tl-buizen lijkende lichtzwaarden. Ook straalt het geheel, zeker de eerste film, flink wat uit van een western, met duidelijk afgelijnde karakters:
the good (Luke),
the bad (Han)
and the ugly (Jabba The Hutt), zeg maar. En op de benaming na lopen de idealen van de Jedi-orde erg gelijk met de Rondetafelridders van Koning Arthur, al ontelbare malen in even zoveel ontelbare varianten reeds eerder gebracht. Ook qua vorm is Lucas driftig leentjebuur gaan spelen bij andere filmmakers, door zijn films vol te stouwen met romances, actie, humor, emoties en een snuifje magie.
Lucas is dus zeker geen goeie filmmaker, want hij moet dagen aan een stuk in een videotheek gekampeerd hebben, en heeft zowat alle plotlijnen uit andere films gepikt, maar hij is een uitstekende verhalenverteller, die ten behoeve van zijn specifieke verhaal er maar meteen een heel eigen universum, consequent aan zijn eigen wetten, heeft uitgedokterd. Bovendien zijn er ontelbare literatuurstudies die uitwijzen dat zowat alle grote romans, van Shakespeare tot Crichton, zijn terug te brengen tot een zeer discreet aantal basisgegevens, die meestal draaien om de relatie ouders-kinderen, de klassieke queeste die iemand moet ondergaan om van zichzelf een beter mens te maken, enzovoort. Op dat gebied kan je de
Star Wars-saga niet verwijten om buiten de lijntjes te kleuren. De verdienste van Lucas is geweest dat hij erg goede personages heeft gecreëerd met wie de kijker zich beslist een stuk wil vereenzelvigen - wie wil er nu geen held of een prinses zijn? - én dat hij een waanzinnige speciale-effectentrucendoos heeft opengetrokken om zijn verhaal mee te decoreren.
En Lucas is zo mogelijk nog een betere zakenman. Voor zijn voorgaande films,
THX-1138 en
American Graffiti heeft hij de centen meticuleus moeten bijeenschrapen, en ook
Star Wars kreeg hij aan de studio's niet gesleten, ondanks het flinke lobbywerk van regisseur Francis Ford Copolla. De studio 20th Century Fox heeft toen de grootste flater van zijn leven begaan: ze wilden de film uiteindelijk uitbrengen, maar het grootste deel van het budget moest van Lucas zélf komen. In ruil bedong Lucas dat alle eventuele opbrengsten uit afgeleide merchandise voor de volle 100 % voor hem waren, en de studio hem carte blanche moest geven voor alle eventuele sequels. Niemand had kunnen vermoeden dat de rage zou inslaan als een bom, en dat bij elke heruitgave of nieuwe film het vuur weer oprakelde. Lucas is intussen één van de rijkste filmmakers ter wereld geworden, alleen al daarvan, en gaat er prat op dat hij altijd onafhankelijk is gebleven, en geen bemoeienis van de studio's aanvaardt. We begrijpen na het zien van de extra's nu beter dan Lucas zo'n protectieve reflex heeft ten opzichte van "zijn" geesteskinderen, want hij heeft er tweemaal zijn integraal fortuin in gestoken, tweemaal gegokt en tweemaal gewonnen, alhoewel het telkens kantje boordje was. Paradoxaal genoeg is zijn Lucasfilm zelf een grote speler op de markt geworden, waardoor Lucas zelf is geworden wat hij altijd zo verafschuwde. De rij filmmakers die in zijn spoor zijn gevolgd, groeit nog echter met de dag: Roland Emmerich, Dean Devlin, James Cameron, Ridley Scott, en zelfs die obscure Nieuw-Zeelandse pulphorrorregisseur die de vorige jaren onafgebroken de nummer één op de boxoffice was met een verfilming van één of ander dik boek van een wereldvreemde Oxford-professor, blijkt schatplichtig te zijn aan Lucas. Voor de Prequel Trilogy was alleszins het budgettaire element van de baan. Zelfs de ruzie tussen Lucas en de Director's Guild Of America, waardoor niet zijn naam maar die van Kershner en Marquand op eindproduct V en VI terecht zijn komen, zijn bijgelegd. Lucas mag heden ten dage blijkbaar om het even wat van Fox vragen, hij krijgt het. Waar Lucas zich in de eerste film moest behelpen met nobele onbekende acteurs, buiten Alec Guiness natuurlijk, die alleen maar een lijstduwersrol had, is er van het acteergilde niet veel meer overgebleven: Mark Hamill en Carrie Fisher zouden in de vergetelheid geraakt zijn als
Star Wars er niet was, en alleen Harrison Ford is zijn rol ontgroeid. Voor de prequel heeft Lucas kunnen shoppen in een rijtje vaste waarden die ook al buiten Star Wars hun pluimen hadden verdiend, zoals Liam Neeson, Ewan McGregor, Natalie Portman en natuurlijk Christopher Lee. De enige vreemde eend in de bijt daar is Hayden Christensen, die net omwille van zijn rol in de Star Wars-prequel eigenlijk nergens meer ernstig genomen wordt als acteur.
Film nieuwe stijl
Meer dan zomaar een "goede film" heeft George Lucas de manier waarop wij films kijken geherdefinieerd. Amerika had in 1977 net het Watergate-schandaal en de smadelijke afgang in Vietnam achter de kiezen, en er heerste een algemeen gevoel van pessimisme, wat zich ook reflecteerde op de cinema van die tijd. Films toonden de grauwe werkelijkheid, er waren alleen maar anti-helden in te zien die de regels van de maatschappij aan hun laars lapten; en plots was er Lucas, van wie je opnieuw onbeperkt mocht fantaseren, die een duidelijke epiek nastreefde met een scherpe aflijning tussen goed en kwaad. De studio's hebben zich meer dan eens in de haren gekrabt als Lucas weer met één van zijn "idiote" voorstellen op de proppen kwam, maar stonden wel als eerste in de rij om langs de kassa te passeren.
Het project heeft wel aan Lucas' ziel gevreten, en na
A New Hope was hij compleet uitgeput. Voor
The Empire Strikes Back deed hij een beroep op één van zijn mentoren van de filmschool, Irvin Kershner. Lucas kreeg ook vreselijk mot met de vakbonden toen hij als één van de eersten erop stond om de credits ná en niet voor de film te tonen. Hiervoor werd hij flink beboet, maar Lucas nam alle - belachelijke - boetes van zijn werknemers voor zich. De daad was eerder een manoeuver van mensen die hem zijn succes niet gunden. Uit pure colère heeft de man ontslag genomen uit onder meer de machtige Writer's Guild en Director's Guild, wat als gevolg had dat hij voor deel VI geen beroep meer kon doen op zijn boezemvriend Spielberg, en de niet-gesyndiceerde Richard Marquand opzadelde met
Return Of The Jedi. De film werd mogelijk nóg een groter succes, Lucas beloonde al zijn medewerkers meteen percentje op de winst - nog zoiets wat de vakbonden de ogen uitstak - en realiseerde zijn levenslange droom: het uit de grond stampen van de Skywalker Ranch, tot op heden hét epicentrium van de digitale effecten in filmland. George Lucas is misschien zelf geworden wat hij verafschuwde, een grote mediabons, maar hij heeft tenminste een hart voor zijn eigen films. Na zoveel tegenwerking zijn de misschien soms onlogische plot twists in
Episode I, II en in mindere mate
III hem vergeven. Want het gevecht met het grote Evil Movie Empire heeft hij, als Rebel, helemaal alleen moeten voeren, niet geholpen door Ewoks, Wookies of knorrige smokkelpiloten. En als bittere nasmaak heeft ook zijn persoonlijke prinses hem verlaten, want de productionele problemen van
Star Wars zorgden uiteindelijk voor een breuk in zijn huwelijk.
Maar wat heeft de man dan in hemelsnaam ertoe aangezet om nog een Prequel Trilogy in de steigers te zetten? Geldgebrek? We kunnen het ons nauwelijks voorstellen want dadelijk na de Special Edition van de Original Trilogy uit 1997 werd de markt een tweede maal overspoeld met Star Wars-prullaria, enkele zeer gesmaakte romanvervolgen waarvan
de Thrawn-trilogy van Timothy Zahn nog maar de voorbode was van een reeks romans, de ene al beter dan de andere, waarin we getuige zijn van de opbouw van de dynastie van Solo-Organa, terwijl Luke probeert op zijn eentje de Jedi-orde nieuw leven in te blazen. Waarschijnlijk zal echter de drang bij Lucas om het verhaal voorafgaand aan het oorspronkelijk zeer op zich zelf staande
A New Hope te vertellen.
A New Hope was oorspronkelijk maar een erg magere space-opera die op de nerdmarkt moest concurreren met films als
Star Trek en
Flash Gordon. De mate van detaillering waarmee Lucas zijn werelden heeft geïllustreerd zal alleszins de trouwe fans hebben doen hongeren naar een genesisverhaal. De teleurstelling in
The Phantom Menace was dan ook zeer groot: de redelijk volwassen plot van
The Empire Strikes Back had plaats moeten maken voor eindeloos gelul over handelsfederaties en politiek gekonkel in een intergalactische senaat, waarbij de elastiek in uw onderbroek waarschijnlijk spannender is. Binnen de tien minuten valt er bovendien een ergerlijk randpersonage in het beelddomein, in de vorm van Jar Jar Binks (Ahmed Best), een wandelende schotelvod die praat als een vijfjarige die tijdens zijn geboorte zuurstoftekort heeft gehad. Lucas herpakt zich in dezelfde film nog min of meer met een prachtige choreografie voor de Pod Race en houdt nog een spectaculaire tegenstander voor onze onfortuinlijke Jedi achter de hand: Darth Maul (Ray Park), een Sith Lord met een tweesnijdend zwaard. Lucas heeft daarna van zijn fouten geleerd, Jar Jar wordt in de volgende films gelukkig naar het achterplan verwezen en ondanks de redelijk melige liefdesscènes, waarvan de dialogen geschreven zijn door hetzelfde team als de gemiddelde VTM-novelle, is de uitbrekende oorlog tussen de droids en de clones een spectaculaire zet, en mogen we niet vergeten het talent van Christopher Lee, de nieuwe slechterik van dienst, in rekening te brengen. In het donkerste deel
Revenge Of The Sith valt er dan helemaal niets meer te lachen, wanneer de chaos compleet wordt om na dit decrescendo de aanzet te geven tot het crescendo van de Original Trilogy.
Verdict van de jury: 10/10. Ook hier geldt weer de regel dat de films zo symbiont zijn als een Naboo en een Gungan. De films zouden individueel een stuk minder scoren (behalve misschien
Revenge Of The Sith en
The Empire Strikes Back), maar samen vormen ze een produkt van vertelkunst over zes volwaardige films heen die we slechts in zeer uitzonderlijke gevallen, zoals
The Lord Of The Rings en
Harry Potter, terugvinden.
BEELD EN GELUID
Zelfs al is deze
Star Wars-set zonder concurrentie de meest gehypete release sinds de dag dat de Blu-ray de weg naar de consument vond, een perfect beeld zit er nog altijd niet in. Vooral de oude trilogie vertoont, ondanks het mooie opkuiswerk dat voor de dvd-release gebeurd is, gebreken. De kleuren van de woestijn in Tatooine zijn niet helemaal stabiel en vertonen een zekere flikkering, in de donkerdere scènes zoals de opslagplaats van da Jawa's of op Endor ontbreken er hier en daar details, en in panoramischere shots kan je niet helemaal om het feit heen dat er in de achtergrond wat detail durft te ontbreken. De recentere trilogie kan natuurlijk betere papieren voorleggen dan de oude trilogie, maar met name het op pellicule geschoten
Episode I: The Phantom Menace is hier en daar een klein beetje problematisch. Er werd iets te gretig met digital noise reduction omgesprongen, wellicht om het zich grotendeels op Tatooine afspelende deel wat consistenter te maken met de originele films, maar de textuur komt er bijvoorbeeld niet onverdeeld goed uit. Het is geen probleem dat bijvoorbeeld te vergelijken is met de foutieve versie van
Gladiator, maar één en ander heeft toch tot gevolg dat het detail in kleurnuance zodanig is vervlakt dat je onder meer in de podrace of bij de slag tussen de Gungans en het droïdleger niet zeker bent of je niet naar een peperdure tekenfilm aan het kijken bent. De volledig digitaal gecreërde
Attack Of The Clones en
Revenge Of The Sith zijn dan weer een stuk levendiger. In
Attack Of The Clones wordt er ook nog wel wat noise reduction toegepast, maar enkele digitale scènes, zoals Obi-Wans confrontatie met Jango Fett op Kamino, zijn duidelijk beter in evenwicht.
Revenge Of The Sith steekt echter mijlenver boven de rest uit wanneer het op beeldkwaliteit aankomt: de afwerking van de half kreupele Grievous, de kolkende lavapoelen op Mustafar en de nuancerijke zwartschakeringen op Kashyyyk zijn indrukwekkend, en tonen eens te meer welke kwaliteitssprongen het digitale filmen tijdens de jaren daarvoor heeft gemaakt. In
Revenge Of The Sith is de overgang tussen het authentieke beeldmateriaal en het computergegenereerd werk nog nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Gezien de ouderdom is de restauratie van de originele trilogie nog van die aard dat de films algemeen makkelijk voor recent zouden kunnen worden aanzien, behalve dan door het feit dat alle mannelijke acteurs vreselijk onhippe jaren '70-bakkebaarden dragen. Details zoals de hoeveelheid smerigheid op R2-D2 in
A New Hope, die verdwenen is nadat hij netjes is gewassen, zijn zeer geprononveerd, de rimpels van Jabba The Hutt zien er realistisch uit, en ook het detailwerk aan de Millennium Falcon is overtuigend. Voor de rest zien bepaalde details er veel frisser uit dan in vorige versies: in
A New Hope zitten C-3PO en Chewbacca op een zeker ogenblik een soort van bordspel te spelen waarvan de stukken bestaan uit bontgekleurde stop-motionwezens die zo uit een productie van Ray Harryhausen lijken weggelopen. Er is niet te kwistig omgesprongen met DNR, zodanig dat er toch nog een beetje grain is te bemerken, wat voor het realisme een goeie zaak is, en de kleuren van de lichtzwaarden, die in vorige versies nogal eens de neiging hadden in elkaar over te lopen, zijn nu mooi evenwichtig gemaakt.
Verdict van de jury: 9/10. Dit is een gemiddelde score, die vooral naar beneden gehaald wordt door de relatief problematische mastering van
The Phantom Menace.
De DTS-HD MA 6.1-track benadert in alle opzichten de perfectie. De bassen dreunen enorm laag wanneer er ruimtetuigen in de
vast infinity of space met elkaar in de clinch gaan, de soundtrack van John Williams klinkt flink en onvervormd met een breed spectrum aan subtiliteiten waarin je ei zo na de muziekinstrumenten kan uitfilteren, en in zowat elke scène is er gedacht aan de ruimtelijkheid en de natuurlijke galmen die de scène in kwestie vereist. Een typisch voorbeeld daarvan is de scène in
A New Hope waarin Han, Luke en Leia vast komen te zitten in een stortkoker waarin één of ander griezelig beest rondzwemt. De muziek en de natuurlijkheid van de dialogen zijn echter nog steeds ondergeschikt aan het sounddesign, waarbij je wordt ondergedompeld in het exotische gekakel van buitenaardse wezens, geroezemoes van een intergalactische bar vol tuig van de richel dat
deathsticks aan de man tracht te brengen, een golf van luide vibraties die de scène Episode II opsiert waarin Jango Fett Obi-Wan bestookt met seismische bommen (ontegensprekelijk mijn favoriet in het hele pakket), het astmatische gepiep van Darth Vaders beademingstoestel en natuurlijk het elektrische gezoem van lichtzwaarden. Dit is een rijk bedeelde track met voor elk wat wils, die bovendien met dodelijke precisie in elkaar is gemixt.
Verdict van de jury: 10/10. No comment.
EXTRA'S
Deze disks zijn te krijgen in drie versies: ofwel opteert u voor een set met enkel de oude films (IV-V-VI), ofwel voor één met de nieuwe prequel trilogy (I-II-III), en de echt kapitaalkrachtigen gaan natuurlijk voor de 9-diskset waar er nog maar liefst drie rijgevulde bonusschijven aanwezig zijn. Nadeel? De bonusschijf die bij de dvd-set zat met de fantastische documentaire
Empire Of Dreams zit er niet meer bij, dus de completisten moeten de beide versies, dvd én Blu-ray, houden. Als u voor de losse boxen opteert, krijgt u als enige bonus per film twee schitterende, Nederlands ondertitelde audiocommentaartrack, die ons mogelijk nóg wat meer informatie en anekdotes meegeeft. Commentatoren van dienst zijn: George Lucas (moeten we die nog voorstellen?), Ben Burtt (de man de die robots heeft geconcipieerd en enkele stemmetjes van aliens verzorgt), Dennis Muren (supervisor van de speciale effecten), en Carrie Fisher (Prinses Leia). Voor
The Empire Strikes Back werd aan die line-up nog regisseur Irvin Kershner toegevoegd. De commentaartrack is identiek aan die van de dvd-versie. De prequel trilogy bevat de commentaartracks die op de originele dvd-releases aanwezig waren. De zes films zijn echter allemaal nog voorzien van een tweede commentaartrack, die niet echt scènespecifiek is maar een collage van interviewfragmenten van al wie zowat bij de film ooit betrokken was, tegenwoordig al dood of nog levend.
Dan lijkt het ons eens interessant om de extra disks eens onder de loep te nemen. De indeling is een beetje raar: eerst kies je de aflevering in de saga waarvoor je extra's wil, en dan krijg je daarover verschillende planeetlocaties die in de film voorkomen. In elk van die subsecties krijg je dan interviews, verwijderde scènes en wat conceptionele schetsen.
De
interviews hebben een gemeenschappelijke speelduur die ruim de twee uur overschrijdt. Naast een hele schare aan productiedesigners die vooral technische uiteenzettingen houden over de respectievelijke locaties, zitten er nog enkele fijne stukjes interview in met castleden uit beide trilogieën. De fans zullen echter vooral uitkijken naar de
verwijderde scènes, die samen zowat anderhalf uur duren, en die bijna allemaal nieuw zijn. In de Prequel Trilogy gaat het vaak over animatics of scènes waarin de speciale effecten nog moeten worden toegevoegd, maar voor de Original Trilogy zitten er een paar pareltjes uit het archief tussen. De secties die gelabeld zijn als
The Collection bevatten foto's van modellen, decors, kostuums en maquettes, vaak met de mogelijkheid om ze 360 graden rond te laten draien, en in vele gevallen geïllustreerd met interviews met designers en animatoren. Met een speelduur van ongeveer 2 uur en 45 minuten is dit een impressionante collectie. Nog meer artwork vind je in de
Concept Art Galleries, die je individueel kan oproepen of waarvan je middels een
play all-selectie een representatieve selectie uit kan bekijken. De eerste twee disks met extra's bevatten nog een
Archive Fly-Through, letterlijk een vlucht door de impressionante rommelwinkels van Lucas waarin alle schaalmodellen, rekwisieten en kostuums worden bewaard voor het nageslacht.
De derde disk met bonusmateriaal bevat een waslijst aan oude en nieuwe documentaires. Opvallende afwezige is de documentaire
Empire Of Dreams, die op de dvd-release te vinden was. Het dient wel gezegd dat de samenstellers extreem hun best hebben gedaan om achteraf geen verwijten naar het hoofd geslingerd te krijgen dat ze maar wat oude kost hebben opgewarmd.
The Making Of Star Wars (49:01)
Deze leuke documentaire, gepresenteerd door C-3PO en R2-D2 in hun rollen is een werkstuk uit de oude doos, dat vooral leuk is door zijn nostalgische waarde. De drie hoofdrolspelers, Mark Hamill, Harrison Ford en Carrie Fisher, komen onder meer aan het woord, en er wordt ruim tijd uitgetrokken om eens achter de schermen te kijken.
The Empire Strikes Back: SPFX (48:05)
Nagenoeg hetzelfde concept, maar dan gepresenteerd door Mark Hamill, is dit een documentaire die vooral de klemtoon legt op de voor 1980 innovatieve visuele effecten. Er wordt onder meer nogal wat aandacht besteed aan de creatie van Yoda.
Classic Creatures: The Return Of The Jedi (48:07)
De laatste van de drie
vintage-documentaires wordt gepresenteerd door Carrie Fisher en Billy Dee Williams, en biedt vooral een bijdrage over de bonte verzameling monsters die het
Star Wars-universum bevolken.
Anatomy Of A Dewback (26:17)
Ook de vierde documentaire gaat eigenlijk in zijn geheel over de originele trilogie; de makers gaan er blijkbaar van uit dat het productionele aspect van de recentere films genoeg afgedekt wordt door de dvd-releases. Deze documentaire stamt uit 1997, rond de release van de Special Edition in de bioscopen, en toont ons onder meer hoe de statische rubberen dewbackpoppen zijn vervangen door computergegenereerde exemplaren.
Star Warriors (1:24:00)
U hebt ze ongetwijfeld tijdens een première van één van de
Star Wars-films of op een beurs voor
geeks al eens zien rondlopen: figuranten die in een Darth Vader-kostuum, een Stormtrooper-pak of met twee koffiekoeken tegen hun oren geplakt allerlei evenementen opsieren. Het is alleszins als hobby eens wat anders dan postzegels verzamelen of naar de wielerkoers kijken.
The 501th Legion is een verzamelnaam voor enkele
cosplay-fans die geen gelegenheid onbenut laten om zich eens uit te dossen in hun favoriete filmfiguren. Er zit ook een nobel trekje aan, want het geld dat deze intergalactische Prinsen Carnaval in spe verdienen met hun bizarre verkleedpartijtjes wordt meestal aan enkele goede doelen gespendeerd. Een oneerbiedig randje dat flirt met uitlachen is niet altijd even ver weg bij deze figuren die uit
Jambers schijnen weggelopen te zijn, maar mits de nodige ondersteuning van alcohol kan stormtroepertje spelen best een aangenaam tijdverdrijf zijn.
Star Wars Tech (45:36)
Lichtzwaarden, reizen boven de lichtsnelheid, plasmavensters, de Death Star... is er ook maar íets dat een raakpunt heeft met de wetenschappelijke realiteit? Waarschijnlijk niet maar de deelnemers aan deze documentaire doen erg hun best om ons van het tegendeel te overtuigen. Ook hier geldt
si non è vere, è bene trovato.
A Conversation With The Masters: The Empire Strikes Back 30 Years Later (25:11)
Een sectie bonusmateriaal staat of valt nogal eens met een goede retrospectieve documentaire. Deze bijdrage haalt George Lucas, regisseur Irvin Kershner, scenarist Lawrence Kasdan en componist John Williams nog eens voor de camera om hun visie te geven op
The Empire Strikes Back, volgens de kenners het summum van het
Star Wars-canon. Jammer genoeg is de featurette nogal verknipt en worden de deelnemers niet samengebracht, maar er zit toch nog genoeg vlees aan het been om bij deze featurette iets interessants op te steken. Veel meer moet dat niet zijn.
Star Wars Spoofs (1:37:32)
Uit dit documentje blijkt nog maar eens de impact van
Star Wars op de populaire cultuur. In een compilatie van dik anderhalf uur krijgen we een selectie van films, televisieseries en commercials waarin de filmserie wordt geparodieerd, gaande van
How I Met Your Mother en
Robot Chicken over
The Simpsons en
The Muppet Show, in wat misschien één van de memorabelste afleveringen tout court is, tot films als
Spaceballs, Fanboys en
Hot Shots! Part Deux. Het ene filmpje is al wat leuker dan het andere en op de keper beschouwd tappen ze allemaal wel een beetje uit hetzelfde, melige vaatje. Toch zijn er pareltjes bij, zoals de clips van GPS-producent TomTom die achtereenvolgens Yoda en Darth Vader een stem laat inspreken voor hun navigatiesysteem.
Verdict van de jury: 9,5/10. Het half puntje trekken we af voor het niet toevoegen van de documentaire
Empire Of Dreams, waarvoor nog ruim plaats was geweest. Verder is het redelijk jammer dat de nieuwe trilogie niet echt belicht wordt, maar voor liefhebbers daarvan is allicht de boodschap op de dvd's niet dadelijk op de storthoop te gooien.
CONCLUSIE
Ondanks een paar zeer rare artistieke beslissingen, zoals Darth Vader in deel VI "Nooooo" laten roepen wanneer hij de keizer een kopje kleiner maakt, is het wel degelijk zo dat films met een reputatie zoals die van
Star Wars altijd controverse zullen uitlokken,
no matter what.
Star Wars moet toch tot één van de geliefdste filmsaga's aller tijden worden gerekend, en qua presentatie valt er op deze boxset niet veel af te dingen, ondanks de schoonheidsfoutjes zoals de beeldkwaliteit van
Episode I of het ontbreken van de documentaire
Empire Of Dreams. Wat oorspronkelijk gegroeid is uit een
space opera vol pathetiek en met een eerder bescheiden budget, is één van de cultureel relevantste ijkpunten van het genre geworden.
Value for money 100 %, de kans dat u deze achteraf nog eens opnieuw gaat bekijken 200 %.
