MR. SELFRIDGE - SEIZOEN 1
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2014-02-26
TV-SERIE
I
n 1909 opent de Amerikaanse zakenman Harry Gordon Selfridge z’n gelijknamige warenhuis in het op dat moment weinig ontwikkelde westelijke deel van Oxford Street in Londen, waar hij een totaal nieuwe winkelstijl introduceert in Europa, want uitstalramen en display waren er tot dan toe nauwelijks bekend. Hij kwam op het idee tijdens een korte vakantie in Engeland en zelf ondervond hoe hij als klant op een weinig aantrekkelijk manier te woord werd gestaan door stijve verkopers en verkoopsters met weinig commercieel talent. Selfridge stopt 400.000 dollar in het project en 18 maanden later verrijst het statige Selfridges-gebouw uit de immense bouwput. Om de aandacht van pers en publiek te trekken (en z’n waar aan de man/vrouw te brengen) organiseert de Amerikaan grootse evenementen. Zo kan hij voor de opening van de winkel de Franse vliegtuigpionier Louis Blériot strikken die net het Nauw van Calais is overgevlogen. Diens vliegtuigje wordt op de gelijkvloerse verdieping van Selfridges tentoongesteld en de revueactrice Ellen Love, Harry’s maîtresse – hij noemde haar bij voorkeur de Geest van Selfridges - is als gastvrouw een al even grote attractie.
Rose, Harry’s aantrekkelijke echtgenote, is het gewend dat haar echtgenoot regelmatig vreemd gaat, maar ze is er tegelijk gerust in: het is nooit meer dan tijdelijk. Ellen Love had zich haar relatie met Harry Selfridge evenwel anders voorgesteld en zij legt er zich niet bij neer dat hij haar op een keer aan de kant schuift. Uitgerekend op het moment dat de Russische ballerina Anna Pavlova haar opwachting maakt bij Selfridges, probeert ze zelf te scoren en Harry’s aandacht te trekken. Het is een pijnlijk moment dat niet onopgemerkt blijft en dat uitgebreid aan bod komt in de kolommen van de Londense roddelpers. Als Harry er vervolgens achter komt dat z’n vrouw zich heeft laten schilderen door een jonge artiest die ze in de National Gallery tegen het lijf is gelopen en die haar schijnbaar niet onverschillig laat, grijpt hij naar de fles, veroorzaakt vervolgens een ongeluk met een dure auto, bestemd voor een project van z’n etalagedecorateur Henri Leclaire, en ligt een paar dagen in coma. Het is opnieuw groot nieuws in de pers en ondertussen maakt Harry’s enige privéfinancier zich zorgen over de toekomst van z’n investering en is men bij de bank allerminst gelukkig over de schandaalsfeer omtrent de baardige Amerikaan. Harry moet dringend puin ruimen en het vertrouwen herstellen.
Gelukkig gaan de zaken heel wat beter in de Selfridges-winkel zelf. Het personeel is streng geselecteerd en gedurende een heel jaar opgeleid (nooit eerder gezien in die tijd) en het laat een frisse wind door Oxford Street waaien, want de ongedwongen winkelstijl die Harry Selfridge uit Amerika heeft meegebracht blijkt een enorm succes te zijn, zij het dat er volgens z’n boekhouder Mr. Crabb meer wordt gekeken dan gekocht, wat Harry op het idee brengt om wat samen hoort ook samen te presenteren, parfum (als reactie op de stank van paardenmest in Oxford Street), make-up en vrouwenondergoed bijvoorbeeld, wat zelfs bij het personeel tot verontwaardigde reacties leidt, want nooit eerder is dameslingerie op een dergelijke zichtbare manier uitgestald! Het is even wennen voor de verkoopsters en hun chef Mr. Grove, maar decorateur Henri Leclaire staat helemaal achter het idee van z’n werkgever en dus wordt er dicht bij de toegangsdeur van de zaak een nieuwe comptoir ingericht met na verloop van tijd een betaalbaar Selfridges-parfum. Die aanpak is een schot in de roos, tot genoegen van de jonge verkoopster Agnes Towler, want zij heeft monsieur Leclaire mogen assisteren bij het inrichten van de nieuwe afdeling. Hij herkent haar talent en zal van haar diensten vaker gebruik maken, met nogal wat amoureuze consequenties als gevolg, wat niet zonder gevaar is, want in Engeland anno 1909 is het verboden om met collega’s een relatie te beginnen op straffe van afdanking, wat overigens ook geldt voor meisjes die in het huwelijk treden: getrouwde vrouwen worden niet geacht buitenshuis actief te zijn. Vandaar dat Agnes’ afdelingshoofd Miss Mardle en personeelschef Mr. Grove er alles aan doen om hun relatie geheim te houden. Zij is vrij, maar hij is getrouwd en verzorgt al 12 jaar z’n ziekelijke vrouw. Als die plots overlijdt lijkt de weg vrij voor een huwelijk, maar hij heeft z’n zinnen ondertussen op kinderen gezet en daarvoor is Miss Mardle inmiddels te oud. Hij gaat op zoek naar een jongere vrouw in de afdeling accessoires en zij voelt zich terecht misbruikt. En ook de wat oudere Miss Blenkinsop voelt zich tekort gedaan als ze door Harry Selfridge op staande voet wordt ontslagen, zij het dat ze op heterdaad was betrapt toen ze een lange reep kleergoed in de zoom van haar wijde rok probeerde te moffelen. Tegen haar collega’s Kitty en Doris verdedigt ze zich met het argument dat haar zwaar zieke moeder handenvol geld kostte, maar dat mag niet baten.
Mr Selfridge is qua opzet vergelijkbaar met successeries als Upstairs Downstairs (2010-2012), Lark Rise to Candleford (2008-2011) en Cranford (2007), want er is sprake van verhaallijnen over rijke en voorname mensen boven (kasteel, herenhuis) en gewone lieden beneden (personeel in de kelderverdieping) en over typetjes zoals de zusjes Pearl & Ruby Pratt (Lark Rise), die in Mr Selfridge hun evenknie vinden in de verkoopsters Kitty en Doris. Bovendien is er net zoals in al die andere series een belangrijk personage (hier: Agnes Towler) dat bijna evenveel de aandacht trekt als de hoofdrol en dat verwikkeld geraakt in een romance, plus een mannelijk nevenpersonage (hier: Mr Groves) en een vrouwelijk nevenpersonage (hier: Miss Mardle), die samen voor spanning zorgen in een ondergeschikte (meestal gedoemde) romance. De betweter of het personage dat de lachers op z’n hand krijgt door middel van spitse oneliners is in deze serie Lady Mae, een goeduitziende voormalige revueartieste die een rijke man aan de haak heeft geslagen en op die manier tot de hogere kringen van de Engelse society is doorgedrongen. En net zoals in Downton Abbey (2010-2013) is er sprake van een belangrijk Amerikaans personage, m.n. Harry Selfridge zelf (in Downton Abbey is de echtgenote van het hoofdpersonage van Amerikaanse origine), wat peperdure series zoals deze een makkelijke toegang tot de Amerikaanse markt moet garanderen. Bijgevolg is er op extra uitgaven niet gekeken. Het production design (aankleding van decors en personages) is tot in de puntjes verzorgd en volgens de Engelse pers zelfs indrukwekkender dan dat van Downton Abbey, waarvoor wat te zeggen valt overigens.
Qua diepgang sluit Mr Selfridge evenwel dichter aan bij Lark Rise to Candleford en Call The Midwife (2012-2013) dan bij Downton Abbey wegens minder ingewikkelde en kortere verhaallijnen en gewonere personages, want van adel is er in Mr Selfridge helemaal geen sprake, wat niet betekent dat dramatische spanning bij momenten niet even hoog zou zijn, maar de serie mikt via de vele humoristische anekdotes veel duidelijker op een breder publiek. En omdat men ervoor gekozen heeft om regelmatig in een aflevering een bekend personage op te voeren waarmee Harry Selfridge publiek naar z’n winkel lokte (o.a. de Franse luchtvaartpionier Louis Blériot, de Zuid Pool-reiziger Ernest Shackleton, Sherlock Holmes-auteur Sir Arthur Conan Doyle) heeft Selfridges ondanks de vele langere verhaallijnen toch ook een beetje het karakter van een feuilleton. Het zit allemaal goed in elkaar met een perfecte mix tussen ernst, romance en humor, maar het blijft de vraag of het personage Harry Selfridge interessant genoeg is voor meerdere seizoenen en of Jeremy Piven voldoende variatie in het personage legt om de kijker opnieuw aan de buis te kluisteren.
Voor de cast is een beroep gedaan op bekende een minder bekende acteurs. Voor het hoofdpersonage koos men bewust voor een Amerikaan en over de keuze van Jeremy Piven was er nauwelijks discussie, want hij slaagt erin om zowel de voordelige als de minder leuke kanten van Harry Gordon Selfridges karakter en inborst zichtbaar te maken. Na z’n rol als Ari Gold in Entourage was het voor de producer van de show duidelijk dat Piven geknipt was om het personage gestalte te geven. Wie onze raad destijds opvolgde en de geweldige Franse serie Engrenages (2005-2010) in huis heeft gehaald, die herkent beslist Grégory Fitoussi als de Franse decorateur Henri Leclair, die met z’n Franglais-accent exotisme in de serie brengt. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat hij een homofiel personage voor z’n rekening zou nemen, maar toen bleek dat de vrouwelijke castleden één voor één voor hem vielen – en Fitoussi zelf vragen ging stellen over het uitblijven van een romance voor Henri Leclair – werd beslist om de plannen bij te sturen. Minder bekend bij ons – tenzij u een fervent liefhebber zou zijn van Coronation Street (2006-2012), want daarin was ze als Becky MacDonald in niet minder dan 704 afleveringen te zien – is Katherine Kelly, die van Lady Mae een gevaarlijk, maar tegelijk innemend personage maakt dat de overgang van revueartieste naar lid van de society probleemloos heeft gerealiseerd, al blijft een zekere nymfomanie één van haar zwakke trekjes. Amanda Abbington is bij ons zo goed als onbekend, maar in Groot-Brittannië behoort ze tot de acteursgroep die zeer regelmatig aan bod komt in tv-series. Bij ons was ze te zien in Married/Single/Other (2008), maar als we mogen afgaan op de score van collega Werner, dan gaat u die productie misschien beter uit de weg. In Mr Selfridge kruipt ze in de huid van rayonoverste Miss Mardle, een vrouw van haast middelbare leeftijd die een huwelijk definitief uit haar hoofd mag zetten als blijkt dat haar minnaar die na de dood van z’n ziekelijke vrouw z’n zinnen op kinderen heeft gezet. Bij de jonge acteurs maakt Aisling Loftus als Agnes Towler een uitstekende indruk, het verkoopstertje dat door toedoen van Harry Selfridge wordt ontslagen op haar werk en later door hem in dienst wordt genomen op de afdeling dameslingerie, waar ze opgemerkt wordt door Henri Leclair, die haar wellicht op weg helpt om een carrière als decorateur uit te bouwen. Loftus is mooi en aantrekkelijk en bovendien heeft ze een natuurlijke en innemende speelstijl. Haar tegenspeler Trystan Gravell, die de rol van kelner Viktor voor z’n rekening neemt, is eveneens een naam om in het oog te houden.
BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is zo goed als perfect, met felle een veelzijdige kleuren en ingetogen tinten voor het interieur van het warenhuis. Aan de jurken van de dames is grote aandacht besteed, maar ook op de details van de eenvoudige japonnetjes van de verkoopsters en de strakke pakken van het manvolk is gelet. Van ongerechtigheden is geen sprake en het beeld is altijd scherp. De muziektrack van Charlie Mol (Dorian Gray, 2009) is sfeervol en vooral ondersteunend, de stemmen klinken realistisch en warm.
EXTRA’S
In Selfridges Toen en Nu (10 min.) wordt de winkel van toen vergeleken met de winkel van nu en wat blijkt? Dat Selfridges anno 2013 weliswaar moderner oogt, maar dat de huidige eigenaar, het Canadese Wittington Investments van multimiljonair Galen Weston, de originele uitgangspunten van Harry Gordon Selfridge nog altijd huldigt, want ook vandaag is Selfridges een winkel waar mensen graag komen shoppen, maa rwaar ze ook gewoon rondwandelen om te genieten van de attracties en de evenementen en waar voor iedere beurs wat te koop is. De makers laten o.a. Lindy Woodhead aan het woord, auteur van de roman Shopping, Seduction & Mr Selfridge, scenarist Andrew Davies, die zich gedeeltelijk op haar boek baseerde voor het reconstrueren van hoofdpersonage Harry Selfridge en met Kate Brooke en Kate O’Riordan die als coscenaristen optraden voor het tot leven brengen van het winkelpersoneel.
In de Making-of (25 min.) wordt aandacht geschonken aan de prachtige japonnen en kostuums, vaak kopieën van kledingsstukken die destijds bij Selfridges werden verkocht, maar in vele gevallen gaat het om originele stukken die meer dan 100 jaar oud zijn. En als u morgen een department store binnenloopt op de Antwerpse Meir of in de Gentse Veldstraat dan zal u vaststellen dat de parfumafdeling zich nog altijd op de gelijkvloerse verdieping pal achter de toegangsdeuren bevindt, een uitvinding van Harry Gordon Selfridge die al meer dan eeuw wordt nagebootst. Indrukwekkend is ook de set die voor de serie is gebouwd in de grote opslagplaats van een voormalig tapijtenfabriek, een set die 4 seizoen dienst moet doen, want de makers nemen zich voor om het levensverhaal van Harry Gordon Selfridge van arm naar rijk en weer naar arm helemaal te vertellen. Niet alleen de gelijkvloerse verdieping van Selfridges is er zo getrouw mogelijk gereconstrueerd, maar ook de gevel, want het was onmogelijk om te filmen op de gruwelijk drukke Oxford Street, en zelfs de gigantische uitstalramen van toen zijn herbouwd, want die waren essentieel in het project van Harry Gordon Selfridge. Ondertussen is Londens belangrijkste high street shop verdrievoudigd qua oppervlakte en zijn er vestigingen in andere Britse steden (o.a. Birmingham) en sinds 2010 behoort zelfs de Nederlandse winkelketen De Bijenkorf tot de Selfridgegroep.
CONCLUSIE
Mr Selfridge is het zoveelste antwoord van de Britse commerciële zender ITV aan het adres van de BBC, die wegens besparingen van op de zijlijn toe moet kijken op het succes van z’n rechtstreekse concurrent. Het is een povere troost dat ITV de productie van Mr Selfridge met een heel jaar uit moest stellen omdat de concurrentie op hetzelfde moment met een soortgelijke serie over een warenhuis (The Paradise) uitpakte, want internationaal is het bijna uitsluitend de ITV-serie die de aandacht trekt. Maar Mr Selfridge is geen Downton Abbey, want daarvoor is de hoofdverhaallijn net iets te lichtvoetig.