FILM
1998. De jonge Stephen Glass is journalist bij het Amerikaanse opinieblad New Republic, een publicatie die zelfs in Air Force One (vliegtuig van de president) wordt gelezen. De lat ligt dus hoog voor de redactionele staf en artikels worden er niet twee, maar tot vier keer toe nagelezen en gecontroleerd op onnauwkeurigheden vooraleer ze in het blad worden afgedrukt. Stephen Glass is een populaire verschijning op de redactie van New Republic, niet het minst omdat hij vaak met uitstekende en originele onderwerpen voor de dag komt. Maar je kan je voorstellen dat de druk groot is, want wie voor een topmagazine werkt, moet zich voortdurend schrap zetten.

Als hij op een keer met een sappig verhaal komt opdagen over een jonge computerhacker die is ingehuurd door een groot computerbedrijf dat hem zeer royaal voor z’n diensten betaalt – terwijl er in 21 staten aan een wet wordt gewerkt om een dergelijke samenwerking te verbieden – gaat het mis. Bij een concurrerende website krijgt redacteur Adam Penenberg een uitbrander van z’n hoofdredacteur omdat hij het onderwerp schijnbaar compleet gemist heeft, terwijl het veel meer hun soort onderwerp is dan dat van New Republic. De jonge redacteur trekt de informatie van Stephen Glass na en komt tot de conclusie dat z’n geïnterviewde personen, de bedrijven die hij citeert én de hacker in kwestie niet bestaan en dat er van het zgn. antihackerswetvoorstel in 21 Amerikaanse staten zelfs helemaal geen sprake is.
 

Op de redactie van New Republic gelooft niemand dat Stephen Glass een fout heeft gemaakt. De kersverse hoofdredacteur Charles ‘Chuck’ Lane weet aanvankelijk niet wat hij moet geloven en dus verplicht hij Glass om tijdens een telefonische conferentie de telefoonnummers en e-mailadressen aan Adam Penenberg mee te delen zodat die de informatie kan natrekken. Penenberg is niet alleen achterdochtig, maar ook alert, want het valt hem op dat de telefoonnummers allemaal naar antwoordapparaat worden afgeleid, dat de websites alleen voor AOL-gebruikers toegankelijk zijn en dat ze er bovendien niet bepaald professioneel uitzien. Chuck Lane besluit om samen met Stephen Glass de locaties te bezoeken die in het hackersartikel aan bod komen, maar wat hij ziet overtuigt hem niet… Stephen Glass pleit onschuldig en zegt dat hij wellicht af en toe onzorgvuldig is geweest, maar Chuck Lane heeft genoeg gezien. Ondertussen bereidt de concurrentie een kort bericht voor over wat het fictieve verhaal van Stephen Glass wordt genoemd. Bij New Republic zit Chuck Lane in zak en as en Stephen Glass’ voormalige collega’s blijven erbij dat hij alleen maar onzorgvuldig is geweest…
 

Uitstekende films over het reilen en zeilen in de wereld van de journalistiek zijn zeldzaam. Misschien herinnert u zich All The President’s Men (1976) over het Watergate-schandaal dat Richard Nixon de das omdeed, maar Stephen Glass deed precies het omgekeerde van zijn collega’s van The Washington Post, want hij probeerde niet om de waarheid aan het licht te brengen, nee, hij gebruikte zijn fantasie om een nieuwe werkelijkheid te creëren. Uiteindelijk zou blijken dat hij meer dan de helft van zijn 47 bijdragen voor New Republic helemaal of gedeeltelijk had vervalst. Hoe dat mogelijk was gezien de strenge controleprocedures van het blad is onduidelijk, maar het zegt misschien alles over de lepe trucs die Glass gebruikte om ontmaskering te voorkomen. In de film wordt voorzichtig gespeculeerd over zijn beweegredenen: hij kwam uit een milieu van artsen en advocaten dat neerkeek op journalistiek werk en misschien hoopte hij even beroemd te worden als Carl Bernstein en Bob Woodward (de auteurs van All the President’s Men) om respect te krijgen, misschien was het de druk van een omgeving die hem als een groot talent zag, waardoor hij steeds hoger behoorde te mikken…
 

Sommige passages uit Shattered Glass lijken aan het onwaarschijnlijke te grenzen, maar in de extra B-roll is regisseur Billy Ray formeel: hij wilde niet in dezelfde val trappen als het hoofdpersonage uit z’n film en dus zijn alle medewerkers van New Republic grondig geïnterviewd over de affaire. Ze gaven trouwens allemaal hun toestemming behalve Glass zelf.

Regisseur Billy Ray introduceert Stephen Glass als een opgeruimde, intelligente jonge kerel die heel erg populair is bij z’n collega’s wegens z’n originele onderwerpen die hij vaak op een zeer grappige manier introduceert. Op die manier kan het personage ook meteen op de goodwill van de kijker rekenen en er lijkt geen vuiltje aan de lucht, want de details over zijn research, die Glass met de hele New Republic-redactie deelt, worden door regisseur Ray geïllustreerd met flashbacks. Pas als Adam Penenberg gaat twijfelen aan het bestaan van de betrokkenen uit Glass’ hackersverhaal en hoofdredacteur Chuck Lane op zijn beurt twijfelt als Glass hem de verschillende locaties toont (een zaaltje dat te klein is voor 200 feestvierders, een restaurant dat dicht was op het moment dat Glass beweert er te hebben gegeten) besef je dat de regisseur de kijker om de tuin heeft geleid en dat zijn flashbacks louter illustraties zijn van wat Glass heeft verzonnen, niet van wat er zich in werkelijkheid heeft afgespeeld. Vervolgens verliest de verdedigingsstrategie van de jonge journalist alle geloofwaardigheid, mede omdat hij telefoonnummers niet meer kan vinden en e-mailadressen schijnbaar zoek zijn geraakt. Hij raakt in paniek, hij transpireert, hij wordt een hoopje ellende in een hoekje van z’n eigen kantoor. Z’n collega’s verdedigen hem tegen de baas, maar Chuck Lane beseft dat hij het daarbij niet kan laten: de faam en de geloofwaardigheid van New Republic staan op het spel…
 

Hayden Christensen - u wellicht beter bekend als Anakin Skywalker uit Star Wars II (2002) en Star Wars III (2005) – levert een prima prestatie als de jonge Stephen Glass, die uiteindelijk verstrikt geraakt in z’n eigen leugens en bedrog. Hij verschijnt aan de start als een sympathieke en joviale jongeman die het goed kan vinden met z’n collega’s en z’n baas, maar verandert halfweg in een hysterisch en ontredderd dier dat beseft dat het in z’n eigen val is gelopen. Als kijker sympathiseer je met de jonge journalist, maar de ontnuchtering in groot als blijkt dat het allemaal steunt op bedrog en dat hij dat tot elke prijs probeert te ontkennen. Peter Sarsgaard neemt de rol van Charles ‘Chuck’ Lane voor z’n rekening, de nieuwe hoofdredacteur van New Republic, die bij de medewerkers op weinig sympathie kan rekenen omdat hij er van wordt verdacht iedereen te willen ontslaan die sympathiseert met z’n graag geziene voorganger. Op het moment dat Stephen Glass bij de kijker in ongenade valt, schuift regisseur Billy Ray op een zeer handige manier Chuck naar het voorplan, want vanaf nu is hij degene die vecht voor eerlijkheid en ten strijde trekt tegen bedrog en leugens. Chuck Lane krijgt weinig tijd om de kijker te overtuigen van zijn eerlijke bedoelingen, maar acteur Peter Sarsgaard slaagt schijnbaar moeiteloos in z’n opdracht.

Van de ondersteunende rollen vestigen we nog graag uw aandacht op Steve Zahn (Dallas Buyers Club, 2013; Treme, 2010-2011) als Adam Penenberg, de jonge websitemedewerker die het bedrog van Stephen Glass beetje bij beetje aan het licht brengt. Zahn is zeer goed in de rol van underdog, maar in Shattered Glass zit hij voor een keer aan de winnende kant.