TV-SERIE
Die Manns: Roman van een Eeuw, dat is de vertaling die producent Lumière geeft aan de Duitse mini-serie over het leven van de Duits-Joodse familie Mann in de vorig eeuw. Die Manns waren afkomstig van München. Zij schonken de wereld hun zonen Thomas en Heinrich Mann, auteurs die hun stempel op de Duitse literatuur drukten en die verrijkten met een aantal prachtige en klassiek geworden romans. Thomas' zoon Klaus was eveneens een succesvol romanschrijver en zijn zus Erika leidde het succesvolle antifascistische cabaretgezelschap Die Pfeffermühle. Deze meer dan 5 uur durende film begint met het bezoek van Elisabeth Mann-Borgese, de jongste dochter van Thomas en Kathia Mann, aan haar ouderlijke huis in de Poschingerstrasse in München, meer dan een halve eeuw nadat de familie door de nazi's werd verplicht het pand in 1933 te verlaten. Regisseur Heinrich Breloer laat Elisabeth het huis opnieuw ontdekken en komt in de loop van de verschillende afleveringen bij haar terug, want samen met haar broer en een aantal oude bekenden doet zij het verhaal van de Manns, waarbij zij zonder veel schroom zowel vertelt over de overspelige aard van haar oom Heinrich Mann als de problematische homoseksualiteit van haar oudere broer Klaus Mann. Door het procédé van non-fictieve interviews en nauwkeurig gereconstrueerde ensceneringen, bouwt Breloer een zeer apart en geloofwaardig, intimistisch en tegelijk indrukwekkende kroniek op van de familie Mann, een documentair drama dat probleemloos naast evenveel afleveringen van de Heimat-Trilogie van Edgar Reitz mag staan, zonder dat aan dat laatste enige afbreuk wordt gedaan.

Het hele verhaal vertellen in een paar lijntjes is onbegonnen werk, maar het volgende zal u zeker op weg helpen: de burgerlijke familie Mann, joods enerzijds en zeer Duits qua opvoeding en ideeëngoed anderzijds, leren we in 1923 op hun landgoed in München kennen. Het is de tijd van de NSDAP, de nazi's en de machtsgroei van Adolf Hitler. De broers Thomas en Heinrich zijn al sinds het begin van de Eerste Wereldoorlog uit elkaar gegroeid door politieke meningsverschillen, maar bij de dood van hun moeder verzoenen ze zich. Ondertussen zijn beide mannen gevierde auteurs: Heinrich is wereldberoemd geworden met zijn roman "Der Untertan Und Professor Unrat", Thomas zal de Nobelprijs Literatuur krijgen voor zijn meesterlijke "Die Buddenbrooks". Tussendoor geeft regisseur Berloer ons een blik op de levenslang verstopte homoseksuele neigingen van Thomas Mann in een fragment dat uit zijn dagboeken komt en dat betrekking heeft op een feestje waarop hij na afloop zijn zoon Klaus naakt door het huis ziet lopen. Met de komst van de Fascisten moeten ook de Manns eraan geloven, maar zij hebben genoeg geld om naar Amerika uit te wijken. Heinrich en zijn maîtresse Nelly volgen later via Spanje en Portugal.

Maar Amerika brengt niet meteen geluk: Heinrich spreekt weinig Engels en zijn werk krijgt nauwelijks aandacht. Hij zal de rest van zijn leven door broer Thomas onderhouden worden. Zijn vrouw Nelly raakt aan de drank en doet een aantal keer een poging tot zelfmoord. Na een moeilijke start raakt Thomas Mann wel aan de slag, maar hij wordt geveld door longkanker die hij overleeft. Nadien schrijft hij zijn laatste roman Felix Krull. Klaus Mann, zijn zoon, heeft succes met zijn boek Mephisto, maar raakt nadien aan de drank en de drugs. Wanneer na de oorlog de communistenjacht in Amerika losbarst en de Manns rechtstreeks genoemd worden – vooral Erika is een schietschijf met haar links antifascistisch theater – keert de familie naar Europa terug en installeert zich in Zwitserland. Thomas overlijdt er in 1955.

Heinrich Breloer heeft voor zijn film zoveel mogelijk op sites in Lübeck, München, Sanary-sur-Mer en Pacific Palisades gewerkt en Elisabeth Mann heeft de verschillende locaties mét de regisseur bezocht. Soms zien we haar op één van de plekken die zo belangrijk zijn voor de familie Mann en gebruikt de regisseur in de montage een technisch procédé waardoor het lijkt alsof de scène zich in aanwezigheid van Elisabeth afspeelt, of beter: in haar hoofd, alsof ze een deurtje openmaakt en naar het verleden kijkt, waarbij de overgang tussen documentaire en film onzichtbaar wordt. Elisabeth staat niet naast de film, maar er midden in en er zijn meerdere momenten dat ze bij de toeschouwer met eerlijke reacties zeer directe emoties opwekt. Hetzelfde geldt overigens voor archiefinterviews met Erika, de oudere zus Monika en broer Golo. Hun interventies zijn vaak zo scherp tussen de filmfragmenten gesneden, dat het lijkt alsof ze lijfelijk aanwezig zijn.

Die Manns is zowel qua aankleding als reconstructie van situaties en gesprekken een zeer verzorgde, realistische en waarheidsgetrouwe onderneming. Acteur Armin Mueller-Stahl blijft nog lang op het netvlies kleven in de zeer overtuigende rol van Thomas Mann met Monica Bleibtrau (Kathia Mann) als zijn trouwe en toegewijde echtgenote, die hem behoedt voor de familiale en politieke problemen en steeds zijn artistiek en creatief proces probeert te vrijwaren, ook wanneer zij lucht krijgt van zijn weggemoffelde seksuele voorkeur. Ook de rollen van Klaus Mann (Sebastian Koch), Erika Mann (Sophie Rois), Nelly Mann (Veronica Ferres) en Heinrich Mann (Jürgen Hentsch) zijn ingevuld door uitstekende acteurs, waardoor deze Duitse miniserie in 2002 terecht werd bekroond met de Gouden Adolf-Grimme-Prijs voor televisie.

BEELD EN GELUID
Het beeld van deze miniserie voor televisie is van zeer goede kwaliteit. De tinten zijn realistisch en fel, andere keren gedempt met filters om een iets weemoediger of gesofistikeerder effect op te wekken. De interieurs ademen de Duitse grondigheid, de zucht naar geborgenheid en luxe. De kleuren zijn donker en warm, met een gouden biesje en een sfeer van belezenheid, intellectualisme en tegelijk grote openheid, verdraagzaamheid en tolerantie. Het geluid heeft jammer genoeg alleen een stereo-spoor, en dat is jammer want de originele Duitse versie – die moest toch alleen ondertiteld worden? - staat in Dolby Digital 5.1. Het geluid is overigens uitstekend met duidelijk afgelijnde stemmen, gescheiden van de achtergrondgeluid en met muziek die goede diensten levert bij het onderstrepen van de diverse tijdskaders.

EXTRA'S
Ook de extra's zijn minder ruim dan bij de Duitse versie. De Making of (44 minuten op disc 3) is interessant, zonder meer, met veel setopnamen en interviews over de ideeën die aan het project ten grondslag liggen, Over de Familie Mann (op disc 1) geeft details over de diverse familieleden en is eigenlijk interessant genoeg om vooraf even door te nemen zodat de veelheid van namen makkelijker verteerd wordt tijdens het bekijken van de afleveringen zelf. De rest van de Duitse extra's hebben deze release niet gehaald, wellicht omdat de uitgever ze minder interessant vond voor een Nederlands/Vlaams publiek. Het gaat over nogal wat documentair materiaal met Elisabeth Mann-Borgese en ander archiefmateriaal. Toch is het jammer, want de drie dvd 9-discs bieden zonder meer veel meer plaats dan de nu ingenomen ruimte.

CONCLUSIE
Die Manns is een puik staaltje Duits vakmanschap, origineel qua vormgeving, op basis van een zeer aantrekkelijk scenario, met een uitmuntende rolbezetting, een regisseur die de vinger aan de pols van de tijd heeft en die zijn karakters tot volle bloei brengt in een meer dan vijf uur durende odyssee doorheen de 20ste eeuw. Die Manns is een belangrijke release en een indrukwekkend tijdsdocument, een kwaliteitssoap die elke meerwaardezoeker behoort te zien.