De Japanse regisseur Hirokazu Kore-eda (Nobody Knows, 2004) heeft een voorliefde voor films waarin vrouwen in moeilijke omstandigheden een hoofdrol of ten minste een belangrijke rol spelen. Bovendien is hij een filmmaker die in staat is om z’n personages zeer intens te observeren, niet in groots opgezette scènes en decors, maar hoofdzakelijk in intimistische ensceneringen, waarmee hij in de voetsporen treedt van die andere grootmeester, Yasujiro Ozu (Good Morning, 1959), met wie hij overigens de voorliefde voor snelle treinen deelt.

 

 

Hoofdpersoon in Still Walking is Royota (Hiroshi Abe), een dertiger die vrij recent in het huwelijk is getreden met de weduwe Yukari (Yui Natsukawa) die een tienjarige zoon heeft uit haar eerste huwelijk. Het gezinnetje maakt zich op voor een bezoek aan Royota’s ouders. Voor Yukari is het de eerste ontmoeting met haar schoonfamilie. Tijdens de busrit naar het dorpje op zeven haltes van de Tokio, gaat de discussie over het wel of niet overnachten in Royota’s ouderlijke huis: Yukari meent dat het hun plicht is, uit beleefdheid, volgens haar echtgenoot leidt dat alleen maar tot pijnlijke situaties, want Royota’s ouders zijn zeer traditionele Japanners en z’n huwelijk met een weduwe vonden ze destijds maar niks. Bijgevolg was het onderling contact bekoeld, maar nu, voor de herdenking van de dood van zijn oudere broer Junpei, heeft Royota geen uitvlucht kunnen bedenken. Bovendien is hij werkloos en wil hij te allen prijzen vermijden dat z’n vader, een gepensioneerd huisarts, dat te weten komt.

 

 

De ontvangst ten huize Yokohama is vriendelijk, maar formeel. Z’n moeder is de hele dag in de weer geweest met het eten. Z’n jongere zus en haar gezin zijn al eerder aangekomen. Z’n vader heeft zich opgesloten in z’n werkkamer. Moeder en dochter hebben het uitvoerig over hun broer en zijn nieuwe vrouw gehad, waarbij vooral moeder Yokoyama (Kirin Kiki ) een flinke duit in het zakje doet: een gescheiden vrouw was haar liever geweest, meent ze, want die had ten minste een keuze gemaakt. Daarmee is de toon gezet voor een familiereünie die in een gespannen sfeer van start gaat. Vader Yokoyama (Yoshio Harada) begroet z’n zoon met een korte ah, zijn juller er ook en hij neemt vervolgens plaats in een luie stoel op het terras met z’n rug naar het gezelschap. Regisseur Hirokazu Kore-eda zet z’n camera midden in het spektakel, tussen de keuken en de tuin waar de kleinkinderen de watermeloen proberen in stukken te hakken. Z’n lens tast de familieleden rond de tafel voorzichtig af en toont het voorzichtige spel van beleefde frases (Yukari) en snedige opmerkingen die sussend of op een grappige manier gecounterd worden. Het gezicht van Royota straalt afwisselend dreiging en verveeldheid uit, Yukari is altijd ingehouden, vader Yokoyama is afstandelijk en koud, z’n vrouw verheugt zich in de aanwezigheid van haar kinderen en kleinkinderen, maar tegelijk staat ze scherp en haar korte interventies zijn direct en nauwelijks suggestief. Royota’s jongere zus tatert maar door, wijst de scherpslijpers terecht, maar gooit ook regelmatig een stok in het hoenderhok. De sfeer is om te snijden.

 

 

Gaandeweg maakt regisseur Kore-eda de onderliggende frustraties zichtbaar en dat zijn er nogal wat, niet alleen tussen kinderen en ouders, maar ook tussen vader en moeder Yokoyama onderling. De verhaalstructuur vertoont overeenkomsten met die van Festen (1998) van de Deense regisseur Thomas Vinterberg, eveneens een film over een familiereünie die, ondanks de goede voornemens, uitmondt in een reeks bekentenissen en onthullingen die niet iedereen in dezelfde mate apprecieert. Maar wellicht wegens het klein aantal personages en een actie die zich afspeelt op een minimale oppervlakte, kan Still Walking bogen op een efficiëntere directheid en een breekbare subtiliteit. Kore-eda maakt een moeilijke evenwichtsoefening, doch tegen de achtergrond van de Japanse gewoontes en cultuur en met een perfect getimede hoeveelheid ingesponnen humor is z’n uitkomst humaan en intimistisch en overklast hij Vinterberg op alle vlakken.

 

 

Hiroshi Abe (Royota) kruipt op een overtuigende wijze in de rol van de gefrustreerde, teleurgestelde en lichtjes opvliegende jongste zoon van de familie Yokohama. Waarom hij zich achtergesteld voelt ten opzichte van zijn verdronken broer vernemen we via een omweg uit de reacties van zijn ouders en zijn jongere zus. Voor Yoshio Harada (Royota’s vader) volstaan een paar korte zinnen om het karakter van de verwaande huisarts in de verf te zetten. Z’n lichaamstaal doet de rest. De hoofdprijs gaat evenwel naar Kirin Kiki (Royota’s moeder) die haar woorden afwisselend in gal en in suikerwater doopt en met hetzelfde gemak haar geliefden ophemelt als vernedert. Zij is zonder meer subliem. Praatvaar Chinami (Royota’s jongere zus), gespeeld door een jonge actrice die zich simpelweg You noemt (de moederfiguur uit Nobody Knows), is grappig, naïef en ondeugend, maar schijn bedriegt. Yui Natsukawa tenslotte heeft misschien wel de moeilijke rol van al: zij probeert als Yukari (Royota’s echtgenote) de kool en de geit te sparen en de onrechtstreekse beledigingen aan haar adres op een subtiele manier te counteren, want in de traditionele Japanse samenleving is het een gouden regel dat je de familie van je echtgenoot nimmer beledigt, noch voor het hoofd stoot.

Hirokazu Kore-eda maakt gebruik van een zeer realistisch kleurenpalet: donker met veel bruin en beige zonder veel extra licht in de binnenopnamen, felle en gesatureerde tinten in de zonovergoten buitenopnamen met een minimale overbelichting ter verhoging van het effect. Hij gebruikt net zoals z’n grote voorbeeld Yasujiro Ozu een vaste camera en vermijdt zoombewegingen en expliciete close-ups van z’n personages. Wél rust zijn camera bij momenten op typische elementen uit het decor om een verstild effect op te roepen: de tak van een bloeiende Japanse kerselaar, treinen die in de verte voorbijrazen, de contouren van het huis van de Yokoyama’s. De print is vrij van ongerechtigheden en het zwartniveau is in de meeste gevallen in orde. De details zijn niet altijd even goed zichtbaar (wegens het weinige licht), maar het effect is beperkt. Het geluid biedt verrassende effecten. Zo wordt het geluid van de spelende kinderen in de tuin schijnbaar via de achterste kanalen uitgestuurd, maar gezien het hier om een 2.0-versie gaat, kan dat alleen maar het resultaat zijn van een breed stereosurrondeffect. Het Japans klinkt bij momenten schril, dan weer monotoon, waarbij vooral de begroetingsceremonie een heel eigen toon heeft met aparte stembuigingen en uitgerekte klanken.

Een interessante Making of Still Walking (30 min.) met beelden uit de film en interview met de regisseur en de belangrijkste acteurs. Op een tweede disk staat de complete Bonusfilm Hana(127 min.) over de jonge samoerai Soza die door zijn clan wordt uitgestuurd om de dood van z’n vader te wreken en die uiteindelijk met een verscheurende keuze moet maken. Ten slotte een aantal Andere Trailers.

Still Waking van de Japanse regisseur Hirokazu Kore-eda is een bijzondere film over familiebanden die op traditionele manier in stand worden gehouden, maar die onder spanning staan als gevolg van de dood van de lievelingszoon en de huwelijk van zijn jongere broer met een weduwe met een kind. Verdriet, ontgoocheling en gemis voeden de lijdelijkheid van het ouderpaar; rancune, verzwegen geheimen, competitie en afwijzing motiveren de jongere generatie. Toch is Still Walking ook een verrassend optimistische film met heel wat ruimte voor vrolijkheid en humor. In het arthousegenre beslist een van de toppers uit het voorbije filmjaar.