In 6 keer 50 minuten ziet u in Downton Abbey seizoen 4.1 hoe de Granthams na de plotse dood van erfopvolger Matthew de draad weer voorzichtig oppakken, want het leven gaat uiteraard door en met de geboorte van een kleinzoon is graaf Robert Crawley gerustgesteld: Downton Abbey blijft definitief in de familie. Ter herinnering: na de dood van zijn oudste zoon, werd z’n ver en onbeduidend neefje Matthew Crawley z’n wettige opvolger. Gelukkig werd die verliefd op z’n oudste dochter Mary, waardoor de kans op uitdrijving vermeden werd. Een mannelijke opvolger zou vervolgens een godsgeschenk zijn en wat dat betreft was er op het einde van seizoen 3 goed nieuws, maar de plotse dood van Matthew Crawley zette een flinke domper op de algehele vreugde van de familieleden en het personeel. Zes maanden na de feiten rouwt Mary Crawley nog altijd over het verlies van haar echtgenoot. Voor haar zoontje heeft ze weinig interesse. Die is toevertrouwd aan een nanny, die ook instaat voor de zorg van het dochtertje van Mary’s overleden zusje Sybil. Omdat Matthew Crawley geen testament heeft gemaakt, is het evenwel onduidelijk wie nu de nieuwe eigenaar is van het landgoed. In principe is dat zijn zoon, maar gezien die niet in staat is om handelend op te treden, trekt de oude graaf het beheer van het landgoed naar zich toe. Doch rentmeester Tom Branson (echtgenoot van de overleden jongste dochter Sybil en voormalig chauffeur van de Crawleys) vreest dat Robert Crawley zal proberen om de door Matthew ingevoerde vernieuwingen terug te draaien, waardoor de toekomst van het landgoed in gevaar komt, want vóór Matthew Crawley zich met de zaak bemoeide was de onderneming verlieslatend en werd ze overeind gehouden door het fortuin van Robert Crawleys Amerikaanse echtgenote Cora.

Tom Branson zet alles op alles om Mary Crawley ertoe te brengen om als voogd van haar zoon het beheer van Downton Abbey ter hand te nemen en hij heeft de wind in de zeilen, want uit een teruggevonden brief van Matthew blijkt dat hij de intentie had om z’n echtgenote als z’n erfgename aan te duiden. Daarop had Mary niet gerekend en het weekt haar beetje bij beetje los uit een schijnbaar uitzichtloos rouwproces. Ze staat evenwel voor een moeilijke evenwichtsoefening, want haar vader heeft zich al helemaal ingeleefd in z’n oude rol van baas van Downton Abbey en ze wordt dus verplicht om behoedzaam te werk te gaan als ze wil doorgaan met de moderniseringen van haar overleden echtgenoot Matthew.

Haar zusje Edith, het lelijke eendje van de Crawley-clan, heeft na een mislukte liefdesaffaire in seizoen 3 een relatie aangeknoopt met Sir Anthony Strallan, de hoofdredacteur van een Londense krant. De man is evenwel nog niet gescheiden van z’n wettelijke echtgenote en dus moet hun romance voorlopig geheim blijven en omdat scheiden in Engeland moeilijk is, besluit Strallan om de Duitse nationaliteit aan te nemen, wat niet voor de hand ligt vier jaar na een bloedige oorlog tussen beide landen. Hij verkast naar München om de zaak met z’n advocaten te regelen, maar weken na z’n vertrek is Edith nog steeds zonder nieuws over de voortgang van de kwestie. Bovendien blijkt ze zwanger te zijn en dát in anno 1922 uiteraard niet evident. Een schandaal dreigt.

Downstairs is er weinig veranderd. Uiteraard is het personeel aangedaan door de dood van Matthew Crawley, maar nu de erfeniskwestie lijkt te zijn geregeld, is men er gerust in: er gaan geen jobs verloren. Onruststoker Sara O’Brien, kamenierster van Cora Crawley, heeft de voortgang op Downton Abbey evenwel niet afgewacht. Ze is met de noorderzon vertrokken, tot groot verdriet van haar collega Thomas Barrow, die nu verstoken blijft van de kamergeheimen van graaf Robert en gravin Cora Crawley. Maar daar vindt hij wat op: hij beveelt een jonge vrouw aan die hij kent uit een vorig leven en hij verplicht haar om de rol van Sara O’Brien als roddeltante over te nemen. Mrs. Hughes, hoofd van het vrouwelijk personeel, is evenwel niet in haar nopjes, want de nieuwe kracht – aangeworven door Cora Crawley zonder haar om advies te vragen – is eerder op Downton Abbey weggestuurd, zij het met goede referenties van Mrs. Hughes opdat de vrouw makkelijk ander werk zou vinden én precies dát doet de oudere dame nu de das om: hoe kan ze beweren dat het nieuwe meisje niet geschikt is als ze eerder zwart op wit neerschreef dat ze over uitstekende kwalificaties beschikt. Ook downstairs pakken de wolken zich samen…

Meer willen we u over seizoen 4.1 niet vertellen, want dat zou de pret bederven, maar de fans kunnen gerust zijn: Downton Abbey is weer in topvorm, waarmee de commerciële concurrentie de moeder aller openbare omroepen opnieuw het nakijken geeft, want BBC’s antwoord, nl. Call The Midwife (ondertussen 3 seizoenen, waarvan 2 bij ons beschikbaar via JustBridge), is geen slechte serie, maar ze richt zich vooral op een vrouwelijk publiek, terwijl Downton Abbey een veel groter bereik heeft en dat in de Engelse kijkcijfers ook keer op keer bewijst. Sterkhouders zijn het prachtige kasteel van de Crawleys en de glamour van rijke en vervlogen tijden die vooral via de moeder van graaf Robert Crawley, de douairière Violet Crawley, opgeroepen wordt, een rol die de ondertussen 80-jarige Maggy Smith voor haar rekening neemt en waarmee ze de liefhebbers van humor en scherpe oneliners meer dan eens op haar hand krijgt. U herkent haar uiteraard als professor Minerva McGonagall uit de Harry Potter-franchise of als Jean Horton uit Quartet (2012) en als Lady Gresham uit Becoming Jane (2007). Maggie Smith is zondermeer één van de allergrootste levende filmlegendes.

Robert Crawley, graaf van Grantham, blijft uiteraard een indrukwekkende verschijning en Hugh Bonneville (Rev., 2010; Ben Hur, 2010) geeft het personage probleemloos de voornaamheid en de klasse die je van een wat ouderwetse, maar hondstrouwe edelman verwacht. Crawleys zin voor traditie wordt gecompenseerd door de moderne aanpak van z’n echtgenote Cora, een Amerikaanse met nieuwerwetse opvattingen die vaak de zijde van haar dochters kiest in discussies die naar Engelse begrippen een veel orthodoxere aanpak eisen. Elizabeth McGovern (Cheerful Weather For The Wedding, 2012) is een beetje een vreemde eend in de bijt, maar zij laat als Cora Crawley net voldoende frisse wind door Downton Abbey waaien om ook een jonger (vrouwelijk) publiek te overtuigen. Mary Crawley, de oudste dochter, aardt een beetje naar haar vader. Ze is verfijnd, af en toe een beetje hautaine zelfs en eerder koel dan gewoon aangenaam. Michelle Dockery (Fingersmith, 2005; Cranford, 2007) torst een vrij zware rol en sinds seizoen 3 is haar aandeel in de serie toegenomen ten koste van Hugh Bonneville, wellicht om het dreigend overwicht van oudere personages in Downton Abbey te compenseren. Ook een steeds belangrijke rol in de serie speelt Tom Branson, een rol voor de goeduitziende Allen Leech (Rome, 2007; The Tudors, 2010), die in seizoen 4.1 duidelijk een duo vormt met Michelle Dockery om dezelfde reden.

Downstairs zijn het vooral de immer bezorgde Mrs. Hughes en haar mannelijk collega, de strenge maar bloedeerlijke Mr. Carson, die de aandacht trekken en die samen de moeder- en vaderrol voor de veel jongere personeelsleden voor hun rekening nemen, jonge mensen aan wie ze leiding geven en die bijna allemaal voor lange tijd ver van huis zijn. Phyllis Logan is gegroeid in haar rol, maar het is duidelijk dat haar personage Mrs. Hughes ook meer gewicht heeft gekregen in de loop van de voorbije 34 afleveringen. Jim Carter (Return To Cranford, 2009), die in de huid van de hoofdbutler van het Crawley-huishouden kruipt, heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld, maar voor het eerst komt zijn personage in problemen als een makker uit zijn vorig leven (bij het circus) opduikt en om hulp vraagt. Mr. Carson reageert negatief op het verzoek, maar het is Mrs. Hughes die het initiatief neemt om zich – tegen haar natuur in – met de zaak te bemoeien. Voorts trekken ook Sophie McShera (Survivors, 2008) als keukenhulp en muurbloempje Daisy, de rondborstige Lesley Nicol (Hotel Babylon, 2006) als hoofdkokkin Mrs. Patmore en Rob James-Collier als de verfoeilijke stoker en kamenier Thomas Barrow de aandacht. Ze geven elk op hun manier kleur aan het bonte gezelschap in de keuken en de werkruimten van Downton Abbey. En uiteraard vergeten we Brendan Coyle (Omagh, 2004; Lark Rise To Candleford, 2008-2011) niet als John Bates, de kamenier van Robert Crawley, een interessant personage dat tussen upstairs en downstairs gesitueerd wordt en dat ook in seizoen 4.1 weer op een eigen verhaallijn mag rekenen.