DOCUMENTAIRE / FILM
Op 27 februari kondigt de directeur van autobouwer Renault, de Fransman Louis Schweitzer, de sluiting aan van de fabriek in Vilvoorde. Meer dan 3000 arbeiders belanden van de ene op de andere dag op straat. Hun dure handenarbeid verhuist naar Oost-Europa in het kader van de globalisering en de mondiale concurrentie. België - en in het bijzonder Vlaams-Brabant - verliest één van zijn belangrijkste werkgevers. De sluiting zorgt voor een immense menselijke catastrofe in Vilvoorde en Brussel waar duizenden gezinnen hun kostwinnaar verliezen. De arbeiders laten het daar niet bij en organiseren een staking, bezetten de fabriek en trekken naar andere fabrieken van Renault om hun collega’s op te roepen tot solidariteit: wat Vilvoorde overkomt is straks wellicht het lot van de werknemers in het Franse Douai of die van de staalfabriek in Clabecq, Maubeuge…

Een confrontatie tussen arbeiders en bestuur is niet te vermijden. Vooral de bikkelharde houding van Louis Schweitzer en zijn zeer duidelijke boodschap dat de beslissing onomkeerbaar is, zetten kwaad bloed bij het personeel. Een staking breekt uit, het bedrijf wordt bezet, piketten houden werkwilligen aan de fabriekspoort tegen en de Franse topman doet een beroep op de politie om de bezittingen van Renault tegen de woeste massa te beschermen. De Federale en Vlaamse regeringen roepen de arbeiders op om vooral geen ondoordachte acties te ondernemen en roepen Schweitzer op het matje omdat hij de wet op fabriekssluitingen niet heeft gevolgd.

De vakbondsleiders trekken naar Parijs om hun ongenoegen aan de Franse overheid kenbaar te maken. De Franse socialisten stappen op in een betoging en hun Belgische collega’s doen dat in Brussel, maar Louis Schweitzer blijft bij zijn besluit: Renault moet wegens toegenomen concurrentie zijn kleinere fabrieken met een gebrekkige productiviteit en hoge loonkosten sluiten om de rest van het consortium te redden. Na hopeloze onderhandelingen, een futloze doorstart van de lopende band en een failliet van de politieke initiatieven gaat de fabriek in Vilvoorde finaal dicht. Het einde van een tijdperk, het einde van een droom van vele Renault-werknemers.

Anarchist en dwarsligger Jan Bucquoy, de man achter La Vie Sexuelle Des Belges en La Vie Sexuelle Des Belges N° 2: Camping Cosmos, pakt zijn camera en haast zich naar Vilvoorde om de acties van de Renault-arbeiders in Vilvoorde voor het nageslacht vast te leggen. Hij volgt er de arbeiders en de vakbondsleiders tijdens verhitte discussies, vergezelt ze op hun uitstappen naar Brussel en Parijs, naar Clabecq waar een gelijkaardig scenario in de lucht hangt, filmt hun fysieke en verbale confrontaties met de politie in en rond de Vilvoordse fabriek, toont beeldverslagen van de bourgois-pers (VRT, VTM, RTL TVI en RTBF) zoals hij de mediabedrijven noemt, praat met Franse en Belgische socialisten en politici van diverse pluimage, monteert korte fragmenten van oude strijdfilms en van de reacties van de beheerders van Renault in zijn documentaire, inclusief het definitieve 'non' van Louis Schweitzer op de vraag of er nog hoop is voor Renault Vilvoorde.



Bucquoy maakt evenwel geen doodgewoon documentair verslag. Hij noemt zijn film een bloedige sociale komedie. Al in de eerste minuten van de productie stookt hij de arbeiders op om het kapitalistische systeem te vernietigen en met politici en vakbondsbonzen praat hij over het starten van een gewelddadige revolutie. Later gaat hij zelf naar Parijs om na te gaan of een ontvoering van Louis Schweitzer uit zijn appartement tot de mogelijkheden behoort en schaart hij zich achter de strijd van de arbeiders tegen het bourgeoissysteem dat hun dom en arm houdt. Voor de nodige ontspanning zorgt hijzelf door een paar huisbereide copulatiescènes in zijn documentaire te verwerken.

Ernst of kolder, woede of humor, het is bij Bucquoy moeilijk uit elkaar te houden vooral als hij met een uitgestreken gezicht de revolutie predikt en zowel politici als arbeiders met vrij heftige uitspraken voor de totale opstand tegen de gevestigde orde het bloed nog meer naar het al verhitte hoofd jaagt. Is hij één van hen of doet hij alsof, zoals de bourgois die hij beweert te verafschuwen? Fermeture De L'Usine Renault A Vilvoorde wordt in de handen van Belgiës grootste clown en brokkenmaker een indringend en geanimeerd portret met een lach en een traan, een werkstuk dat afwisselend zeer direct, vervolgens saai en naast de kwestie en soms van de hak op de tak is, maar ook grappig als gevolg van bizarre montages en aparte collages. Bucquoy is meer dan ooit aanwezig in deze film, als journalist, agitator, chroniqueur, ondeugend duiveltje en paljas, soms grappig, dan weer flauw en onnozel, maar altijd ondoorgrondelijk en bloedserieus op de meest ongepast en onverwachte momenten: Jan Bucquoy die na een felle betoging in een rustig zijstraat het gele Renault-jak uittrekt, de haren glad strijkt, z'n blaser aantrekt en als een onopvallend burgermannetje, dikke buik en ziekenhuisbrilletje zeer aanwezig, met een laatste knipoog naar de camera van echtgenote Nathalie voldaan huiswaarts keert na een vruchtbare en stresserende werkdag. Finaal maakt hij de natte droom van alle arbeiders waar en brengt de gehate zelfzuchtige directeur-generaal, de steen des aanstoots van de hele werkende klasse, eigenhandig en op gruwelijke wijze om het leven. Of droomt hij het alleen maar?

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is middelmatig. Kleine beweeglijke camera's zoemen zeer direct in op situaties en gezichten, rakelings langs de handtastelijkheden en de emoties van de betrokkenen, tonen de woede en de onmacht, wurmen zich tussen de betogers in de straten van Parijs en Brussel, zonder veel aandacht voor kadrering en beeldcompositie. Hier wordt geschiedenis geschreven en dus is er geen tijd voor esthetiek en burgerlijke cinema. Het Leven Zoals Het Is, daarom gaat het: de camera bibbert, trilt, zwenkt van links naar rechts en van boven naar onder, maar het staat er wel allemaal op. Zo'n film is Fermeture De L'Usine Renault A Vilvoorde: confronterend en met de vinger aan de pols. Zwart/wit-footage wisselt af met korrelige televisiebeelden van persconferenties, slordige straatopnamen en chaotische groepsgesprekken op de werkvloer. Het geluid is wisselvallig van kwaliteit, maar dat is een al even onberekenbaar resultaat als de opnamen zelf. De boodschap is belangrijk, niet de technische kwaliteit. De gebruikte muziekfragmenten zijn efficiënt en toepasselijk. De pellicule is netjes zonder storende beschadigingen. Alleen jammer dat ook de Nederlandse dialogen niet zijn ondertiteld, want ze zijn niet altijd verstaanbaar wegens het Vilvoordse dialect.

EXTRA'S
Gesprek met de Regisseur is een introductie door Jan Bucquoy zelf, ter gelegenheid van de voorstelling van de film aan de pers. De regisseur vertelt hoe hij bij de problematiek van Clabecq en Vilvoorde betrokken raakte en hoe hij z'n documentaire aan heeft gepakt, vertrekkende vanuit de vaststelling dat het hier om een onomkeerbare en schijnbaar hopeloos verloren zaak ging met betrokkenen die naast een gemeenschappelijk ook een persoonlijk doel hadden, nl. overleven en de rekeningen kunnen betalen. Daarbij deinst hij niet terug om zijn eigen precaire levensomstandigheden te belichten wat op z'n minst een gedurfde en moedige strategie is. Betoging bij het Gesloten Asielcentrum van Vottem is het chaotische verslag van een confrontatie met de ordediensten rond het omstreden opvangcentrum in het Waalse Vottem waar volgens de betogers asielzoekers onder onmenselijke omstandigheden moeten verblijven in afwachting van de afwikkeling van hun dossier. Bill Gates Taartincident is een korte opname van Bill Gartes die in Brussel arriveert en meteen na het uistappen de beruchte en gevreesde Bucquoy-taarten in het gezicht krijgt gesmeed. Varrassend is het feit dat de camera de grote computer-goeroe tot in het toilet kan volgen waar zenuwachtig gepoogd wordt de slagroom te verwijderen. Heel grappig. De Zotten van Boudewijn gaat over de terechtstelling van de voormalige Belgische koning. Bucquoy trekt met een buste van de voormalige vorst naar de Grote Markt in Brussel om hem ze daar te onthoofden. Vooral de reactie van de ordediensten spreekt tot het voorstellingsvermogen. Trailers bevat de bioscooptrailers van Fermeture De L'Usine Renault A Vilvoorde, Camping Cosmos en La Vie Sexuelle Des Belges. De dvd sluit af met een overzicht van de Filmografie van de Regisseur.

CONCLUSIE
La Vie Sexuelle Des Belges N°3: Fermeture De L'Usine Renault A Vilvoorde is een zeer persoonlijke kijk van Jan Bucquoy op de gebeurtenissen in februari 1997 over de reacties van goedbetaalde arbeiders die plots hun luxeleventje bedreigd zien door de verhuis van hun fabriek naar het buitenland. Met een zeker cynisme en een apart gevoel voor drama en medeleven brengt de regisseur zes weken in hun gezelschap door en toont hun plotse revolutionaire engagement en bijna toevallig het riante huisje met tuintje van één van hun vakbondsleiders: de kleinburgerlijkheid die plots naar het wapen van de revolutie grijpt in plaats van naar de afstandsbediening. Bucquoy blijft een rebel, een anarchist, zoveel is zeker.