DOCUMENTAIRE
Nu Clive Staples Lewis weer volop in de belangstelling staat door de verfilming van The Lion, The Witch And The Wardrobe, en het toch bij de meeste literaire critici begint door te dringen dat de werken van Lewis méér zijn dan zomaar wat christelijk geïnspireerde kinderverhaaltjes voor het slapengaan, is het tijd om in deze documentaire een balans op te maken van het niet zo heel gelukkige leven van deze auteur. Aangezien de man geen nakomelingen had, wordt het verhaal voornamelijk gedaan door drie van zijn ex-studenten David Bleakley, Nicholas Tucker en science-fictionschrijfster Diana Wynne-Jones, die duidelijk opgetogen zijn over het feit dat Lewis nu volop in de aandacht staat. De geromantiseerde versie van zijn levensverhaal kon U al zien in het spijtig genoeg nog steeds niet op dvd verschenen Shadowlands met Anthony Hopkins, en alhoewel deze laatste film nogal de neiging heeft om de dramatische wendingen in zijn leven uit te vergroten, is het toch waar dat deze levensloop een verhaal op zich waard is. Iets waar Lewis nooit is overheen geraakt is de voortijdige dood van zijn moeder, en het thema van een hereniging in het hiernamaals vinden we in zijn boeken The Magician's Nephew en The Last Battle uitgebreid terug. Het is dat er in de tijd geen kinderpsychiaters voorhanden waren, daarom dat Lewis vooral heeft geprobeerd deze dramatische gebeurtenis van zich af te zetten met schrijven. Ook de vele ondergrondse scènes in zijn boeken, zoals een onderaardse achtervolging in The Silver Chair, heeft Lewis uit zijn eigen leven gegrepen: als (Noord)-Ier moest hij niet gaan vechten in de eerste wereldoorlog, maar hij gaf zich toch als vrijwilliger op en dook de loopgraven in te Arras, waar hij in 1918 gewond werd uit weggevoerd. De gedetailleerde gruwel van de oorlog is echter niet zo duidelijk gereflecteerd in zijn boeken als bij Tolkien, omdat Lewis duidelijk een jonger publiek voor ogen had.

Toen The Chronicles Of Narnia verschenen, had Lewis er al een hele spirituele tocht opzitten. Hij was na de dood van zijn moeder van zijn geloof vervreemd, omdat in de streng-protestantse kringen rouw werd aanzien als een teken van zwakte, maar hij is uitgerekend door de vele conversaties met zijn literaire vriend Tolkien uiteindelijk terug in het streng-christelijke geloof terecht gekomen. Het hoe en waarom daarvan heeft de auteur vereeuwigd in ellenlange epistels waarin hij in detail zijn twijfels over het geloof beschrijft, zoals The Problem Of Pain, waarin hij zijn visie op lijden uiteen zet, en ook in een trio van christelijk geïnspireerde science-fictionromans, Out Of The Silent Planet / Perelandra / That Hideous Strength. Lewis' slotconclusie was dat het christelijke lijdensverhaal de Mythe aller Mythen was, maar dat de bijbel niet noodzakelijk het enige zaligmakende boek was om tot dit inzicht te komen. Toen het eerste deel van zijn kinderboeken, waarin hij de evangelische boodschap op kinderleest schoeide, The Lion, The Witch And The Wardrobe, aan Tolkien liet lezen, vond die het boek zelfs maar niks, want in tegenstelling tot Midden-Aarde, door Tolkien van a tot z bedacht en bevolkt, was Lewis' fantasiewereld een amalgaam van allerlei culturen, ook paganistische, getuige daarvan het voorkomen van draken, en thema's uit de klassieke oudheid, zoals centauren, minotauren en saters. Einde jaren '50 was de vriendschap tussen de twee daardoor redelijk bekoeld.

Lewis' werk staat dus stijf van de christelijke boodschappen, maar toch zitten ze er genoeg subtiel in verweven dat iemand zonder voorkennis over de christelijke achtergrond daar gemakkelijk overleest. Alhoewel The Magician's Nephew, waarin de twee hoofdrolspelers in een soort nexus terecht komen waarin poorten te vinden zijn naar allerlei werelden duidelijk een genesis-verhaal is; de kinderen brengen in een zeer Adam en Eva-aandoend verhaal - zij het per ongeluk - de Witte Heks naar Narnia. The Last Battle is net als het bijbelboek apocalyps het minst toegankelijke van de zeven, en voert op een iets minder subtiele manier de antichrist ten tonele als een aap die de heerschappij over Narnia overneemt, en uiteindelijk het uitbreken van laatste oordeel op zijn geweten heeft. Op het einde sterft iedereen, en wordt uiteindelijk gewikt en gewogen vooraleer ze het paradijs (Narnia, dat ondanks alles overeind is gebleven) mogen betreden. Voor kinderboeken lijken thema's als dood en lijden redelijk prominent aanwezig; dat Lewis wist wat lijden was, werd nog een tweede keer aangetoond door de tragische romance die hij beleefde met Joy Gresham, geboren Davidman, met wie hij begin jaren '50 een romance aanging, maar die - voor die tijd uitzonderlijk - uit de echt gescheiden was, waardoor het huwelijk keer op keer moest worden uitgesteld. Het burgerlijk huwelijk, waardoor de Amerikaanse Joy Gresham de Ierse nationaliteit verwierf, vond plaats in '56. Kort daarop zou ze gediagnoseerd worden met kanker, en het kerkelijk huwelijk zou noodgedwongen voltrokken worden op haar sterfbed.

Lewis' heeft zijn plaats in de doorsnede van de fantasy-literatuur en de kinderboeken dubbel en dik verdiend, en hij heeft duidelijk een generatie schrijvers beïnvloed. Dat Harry Potter in de boeken van J.K. Rowling telkens vanuit een station vertrekt naar de wondere wereld van Hogwarts is geen toeval, Lewis deed het haar al voor, en haalde de symboliek van het station als verandering in het leven uit de architectuur van één van de kostscholen warin hij opgroeide. Ondanks alle kommer en kwel was hij schijnbaar een gelukkig man, die uitgelaten en scherpzinnig kon zijn, maar ook zwaar op de hand.

BEELD EN GELUID
De makers van deze documentaire hebben voorwaar geen gemakkelijke opdracht gehad: uiteraard mochten ze het materiaal van de Buena Vista-verfilming van de hand van Andrew Adamson niet gebruiken, maar ook het materiaal van de BBC-verfilming was blijkbaar off limits. De documentaire bestaat dus uit een afwisseling van oude foto's, interviewfragmenten met mensen die Lewis persoonlijk gekend hebben, illustraties uit oude uitgaven, enkele korte, nagespeelde scènes uit de film, en enkele knullig aandoende computeranimaties die met héél veel verbeelding wat lijken op de lokaties uit de Narnia-cyclus. De beeldkwaliteit is dan hier zowat het rekenkundig gemiddelde van: er zitten recente, goeie fragmenten bij, maar het archiefmateriaal is duidelijk gedateerd. Er is wel gekozen voor een anamorfische breedbeeld-transfer. Noemenswaardige fouten hebben we niet echt bemerkt, alhoewel de scherpte iets meer had mogen zijn. De Engelse Dolby Digital 5.1-track zit er volgens ons alleen bij om af en toe de achtergrondmuziek eens langs de achterkanalen te laten doorsijpelen; een disc als deze had gemakkelijk met minder gekund, maar anderzijds is er bijzonder weinig op aan te merken.

EXTRA'S
Ook in het bonusmateriaal is duidelijk te merken dat de makers niet konden of mochten beschikken over materiaal van de Buena Vista-verfilming. Om dit hiaat op te vullen werden nog enkele bonussen toegevoegd die meer of minder aan de film gerelateerd zijn. De hoofddocumentaire duurt maar 76 minuten, voor de op de hoes vermelde speelduur van 115 minuten heeft men duidelijk de extra's hierbij opgeteld. De eerste 19 minuten "A Child's View Of Narnia" zijn stukjes interview waarin men aan een zestal kinderen vraagt wat ze over de diverse aspecten van het boek denken. Een minuut of zo van dit beeldmateriaal is in de hoofddocumentaire gebruikt om over de closing credits te spelen, de integrale interviews ziet U hier. De eerlijkheid gebiedt ons te zeggen dat er bijzonder stomme vragen tussen zitten ("Zou jij koning/koningin willen worden?" spant voor ons - excusez le mot - de kroon). De tweede featurette "A Journey Through The Lion, The Witch And The Wardrobe" stelt met zijn 2 minuten speeltijd nagenoeg niets voor. De interactieve kaart van Narnia toont de computersimulaties van o.a. Cair Paravel die ook in de documentaire getoond worden, maar brengen niks wezenlijks bij. Om toch diegenen die naar informatie over de film zitten te hongeren, tevreden te stellen, heeft men vijftien minuten lang Dan Jolin, editor van Empire Magazine, voor de camera gehaald, en hem de oren van zijn hoofd gevraagd over hoe hij denkt de film zal zijn, en hoe deze zich verhoudt tot Lord Of The Rings en Harry Potter. Aangezien dit interview duidelijk dateert van vòòr de première van de film - alhoewel de man blijkbaar wel op de set in Nieuw-Zeeland is geweest, is dit interview voor 99 % speculatie. Tot slot krijgen we nog een paar statische biografieën van David Bleakley, Diana Wynne-Jones en Nicholas Tucker.

CONCLUSIE
Chronicling Narnia is een historisch vrij eerlijke documentaire over het leven van C.S. Lewis, alhoewel het voor een ultiem levensportret iets te veel leunt op zijn Narnia-boeken en iets te weinig op de rest. Wie enkel en alleen is geïnteresseerd in Lewis als auteur van de recente LionWitchWardrobe-verfilming, zal aan deze documentaire minder vinden.