FILM
Terwijl Max Perkins met een potlood voorzichtig zinnetjes en woordjes schrapt in een manuscript dat voor hem ligt, gooit een medewerker een samengebonden bundel papier op z’n bureau: de door alle New Yorkse uitgevers geweigerde debuutroman van een jonge schrijver uit North Carolina. In de trein begint Perkins aan het eerste hoofdstuk. Tijdens de wandeling naar huis blijft hij geboeid lezen en thuis sluit hij zich op in de berging naast de slaapkamer, want in de rest van kamers zijn z’n vijf dochters druk bezig met nieuwe kleren en spelletjes met vriendinnen. Na het weekend deelt hij de jonge auteur meer dat Scribner zijn roman uit zal geven. Tom Wolfe kan z’n oren niet geloven. Hij heeft Max Perkins net bedankt omdat hij tijd aan het manuscript heeft besteed en hem medegedeeld dat hij op geen gunstige reactie had gerekend: waarom zou Max Perkins anders reageren dan zijn collega’s uit de branche? Even onderbreekt hij z’n woordenvloed: heeft hij dat goed begrepen?

Maar Max Perkins is kordaat: er moet de helft uit, deelt hij de lichtjes verbouwereerde auteur mee. Hij kan zich een dergelijke opmerking permitteren. Hij heeft zich als editor ontfermd over het werk van F. Scott Fitzgerald (The Great Gatsby, 1925), Ernest Hewingway (A Farewell to Arms, 1929) en Erskine Caldwell (The Bastard, 1929). Tom Wolfe heeft geen keuze, maar hij beseft ook dat niemand het 1100 pagina’s dikke manuscript ooit in die vorm zal willen uitgeven. Dus gaan ze samen gedurende weken en maanden aan de slag, de vriendelijke en degelijke Max Perkins en de impulsieve, luidruchtige spraakwaterval Tom Wolfe. Karakterologisch zijn beide mannen als licht en donker, maar het helpt wellicht dat Perkins alleen maar dochters heeft en in de jonge zuiderling de zoon herkend die hij en zijn vrouw nooit hebben gekregen. Er ontstaat een diepe vriendschap, gestoeld op wederzijds vertrouwen en respect. Samen vormen ze een hecht team dat van het autobiografische O Lost (ondertussen omgedoopt tot Look Homeward, Angel, 1929) een bestseller maakt.
 

 

Zes jaar later doen Perkins en Wolfe de krachttoer nog een keer over met Of Time and a River (1935), waarvoor beide mannen gedurende twee jaar intensief samenwerken, maar dat gaat ten koste van hun privéleven, want Perkins vrouw en dochters zijn zeer ongelukkig over de voortdurende afwezigheid van hun echtgenoot en vader, terwijl Aline Berstein, die 10 jaar eerder een man en twee kinderen in de steek liet voor een relatie met Tom Wolfe, zich aan de kant geschoven voelt, want na z’n eerste bestseller trok hij op z’n eentje voor een jaar naar Europa, en tijdens het schrijven en redigeren van de opvolger, kreeg ze hem nog nauwelijks te zien.
 

Genius is gebaseerd op Max Perkins: Editor of Genius (1978) van de Amerikaanse schrijver en biograaf Scott Berg, waaruit John Logan (The Aviator, 2004; The Last Samurai , 2003) het scenario heeft gedestilleerd, dat door Michael Grandage, in Engeland vooral gewaardeerd als theaterregisseur, is omgetoverd tot een prachtig ogende arthousefilm waarin koele tinten van grijs en bruin voor een zakelijke en nuchtere toon zorgen en waarin weinig sprake is van actie, die je uiteraard ook niet verwacht in een film over de redacteur van een literaire uitgeverij en een schrijver. Belangrijkste bezwaar is evenwel dat het verhaal vrij dun is, waardoor Grandage z’n toevlucht moet nemen tot scènes die weinig toevoegen, wat bijv. geldt voor de verhaallijn over Aline Bernstein, al moeten we toegeven dat Nicole Kidman zowat de enige is die voor dramatische spanning zorgt in de film. Maar als je er de biografie van Aline Bernstein op naslaat (Notable American Woman, Barbara Sicherman, Harvard University Press), dan blijkt dat de relatie met Tom Wolfe al in 1930 z’n beslag kreeg, terwijl de regisseur haar ook nog nadien ten tonele voert. Het lijkt weinig waarschijnlijk dat dat strookt met de realiteit en de kans bestaat dat Aline Bernstein in een slechter daglicht wordt gesteld dan in werkelijkheid het geval was.
 

Regisseur Grandages portret van de werk- en vriendschapsrelatie tussen Perkins en Wolfe werkt evenwel perfect, waarbij Colin Firths personage zelfs de rol van strenge vaderfiguur aangemeten krijgt op momenten dat de jonge schrijver afgeleid wordt of niet in staat blijkt te zijn om zich te concentreren. Dat Wolfe aan een dodelijk vorm van tuberculose van het zenuwstelsel leed, zou pas in 1937 blijken, maar wellicht had hij al tijdens het schrijven en redigeren van Of Time and a River last van gerelateerde symptomen zoals verwardheid, hoofdpijn en lusteloosheid. Jude Law (Existenz, 1999; Cold Mountain, 2003) neemt de rol voor zijn rekening en het is duidelijk dat hij tot het uiterste gaat om het praatzieke, gretige en zich slopende personage gestalte te geven, terwijl hij er ook in slaagt om in de rustigere scènes te overtuigen. Het hoofdpersonage in Genius is evenwel niet de jonge schrijver, maar zijn mentor Max Perkins, een immer rustige, ouderwetse en conservatieve man van middelbare leeftijd die nooit zijn koelbloedigheid verliest en die met Ernest Hemingway en F. Scott Fitzgerald minstens even grote uitdagingen heeft getrotseerd. Colin Firth is uitstekend in rollen die bezadigdheid en rechtschapenheid combineren en dus is Max Perkins een kolfje naar zijn hand, een rol die hij met weinig middelen maar op een zeer efficiënte manier invult. Als je Firths filmproductie van de voorbije 10 jaar bekijkt, dan ga je lichtjes twijfelen aan z’n capaciteiten, want behalve The King’s Speech (2010) en Tinker Taylor Soldier Spy (2011) is er niet meteen sprake van grensverleggende projecten, tenzij je z’n zoveelste Bridget Jones-project baanbrekend en innovatief zou durven te noemen, maar in Genius is hij weer helemaal in topvorm. In een veel kleinere rol bewijst Nicole Kidman (Rabbit Hole, 2010; Hemingway & Gellhorn, 2012) zich helemaal als Aline Berstein, en zij is met voorsprong degene wier personage op de gunst van kijker mag rekenen.