FILM
Karma can be a bitch. Als professor in de taalkunde heeft Alice Howland (Julianne Moore) het altijd als een erezaak beschouwd om vaardig met woordenschat om te springen; het is dan ook des te pijnlijker dat uitgerekend zij tijdens een voordracht niet op een relatief eenvoudig woord kan komen. Als het bij die éne keer was gebleven, zou het wellicht niet eens opgevallen zijn, maar Alice begint meer en meer eenvoudige dingen te vergeten, of het nu de naam van het nieuw lief van haar zoon Tom (Hunter Parrish) is, of de weg terug naar huis na een middagje joggen. Met angst voor kanker in het achterhoofd laat ze zich testen, en er is goed en slecht nieuws: het goede is dat ze géén tumor heeft, maar het slechte is dat het mogelijk nog erger is: al is ze nog maar net 50 geworden, toch heeft Alice een vorm van vroegtijdige Alzheimer. En wat de zaak mogelijk nog een beetje erger maakt: de vorm die ze heeft, is erfelijk, en was denkelijk een cadeautje van haar abusieve, alcoholische vader van wie ze vervreemd was. Eén en ander plaatst het feit dat vader zich dood heeft gezopen wel in perspectief, maar vooral de reactie van de kinderen is er één die lijkt alsof er iemand een granaat zonder pinnetje op het salontafeltje heeft gelegd. Oudste dochter Anna (Kate Bosworth), een juriste die met haar man Charlie (Shane McRae) net bezig is om via IVF kinderen trachten te krijgen, is positief - wat ineens ook een hypotheek legt op het potentiële nageslacht. Zoon Tom, een medicus, is negatief. En de jongste dochter, Lydia (Kristen Stewart), die liever actrice wil worden dan te studeren, wil zich bewust niet laten testen.

De problemen nemen op extreem korte tijd in omvang toe. Alice's man John (Alec Baldwin) ziet door de verergerende toestand van zijn vrouw ei zo na een mooie promotie naar de Mayo-kliniek door de neus geboord. De enige uitkomst opdat hij toch zijn nieuwe job zou kunnen opnemen, is dat Lydia haar carrière opgeeft en weer thuis komt wonen om voor haar dementerende moeder te zorgen. Alice zelf heeft, als hyperintelligente vrouw, het mogelijk nog moeilijker met haar aftakelende situatie. Ze heeft echter een plan B, letterlijk in de lade liggen. In een aan zichzelf gerichte instructievideo die ze gemaakt heeft toen ze nog meer lucide was, beveelt ze haarzelf om, zodra ze zich de voornaam van haar dochter of haar geboortemaand niet meer kan herinneren, een potje met een halve apotheekkast in te nemen en vervolgens op bed te gaan liggen om zachtjes in te slapen. Zodra het cruciale moment gekomen is, blijkt ze voor haar zelfmoordpoging zelfs te dement geworden te zijn.

Still Alice is wat je krijgt als je een doorsnee weekeindfilm laat spelen door de A-list van Hollywood. Actrice Julianne Moore won zonder noemenswaardige tegenstand - terecht - de Oscar voor beste actrice in 2015, en levert met haar vertolking van de alsmaar aftakelende Alice een prestatie af met de invulling van het soort rol dat een acteur of actrice gemiddeld maar één keer in zijn of haar leven aangeboden krijgt. Haar Alice lijdt niet alleen op relatief jonge leeftijd aan Alzheimer, het aftakelingsproces verloopt bij haar ook een stuk sneller dan gemiddeld, en zeker in de tweede helft van de film maken regisseurs Richard Glatzer en Wash Westmoreland daar dankbaar gebruik van om het tijdverloop van de film wat te sturen. Als Alice op gegeven ogenblik haar gsm kwijt is, vindt haar man die 's anderendaags onder een kast, waarop Alice blij uitroept dat ze die de nacht ervoor aan het zoeken was. Snel fluistert John echter zijn kinderen toe dat dat niet de nacht ervoor, maar intussen al een maand geleden was. Still Alice is een veeleer droevige film, die niet zozeer een lans tracht te breken voor het beschikbaar stellen van meer middelen naar Alzheimeronderzoek of het zoeken naar een remedie - Alzheimer is immers degressief en onomkeerbaar. De film klaagt veeleer het onbegrip aan van de omgeving wanneer iemand door toedoen van deze ziekte 'raar' begint te handelen. Na een negatieve evaluatie op de universiteit wordt Alice eigenlijk zonder boe of ba op non-actief geplaatst, en als ze - zogezegd voor een dementerende ouder - eens poolshoogte gaat nemen in een instelling voor dementerenden, zijn de toestanden daar eigenlijk aan de schrijnende kant te noemen; als één van de bejaarden nog maar rechtstaat uit haar stoel, gaat er al een alarm af. Dat ze, gewapend met een gele markeerstift, nog een lezing mag geven voor een publiek van Alzheimer-onderzoekers en familieleden, is veeleer een doekje voor het bloeden. Het aftakelingsproces dat erop volgt is hard, meedogenloos, maar vooral genadeloos snel. Tegen de tijd dat Alice's dochter bevalt, weet ze zelfs niet meer wat ze op de kraamafdeling komt doen, en zelfs haar "liefhebbende" familie kan enige vorm van aarzeling niet onderdrukken wanneer Alice vraagt om één van de baby's te mogen vasthouden. De tweede helft van de film is fragmentarischer, en toont vooral de momenten waarop Alice alweer een stap achteruit zet, zoals de keer waarop ze het toilet niet meer kan vinden en alles maar laat lopen.

Richard Glatzer & Wash Westmoreland streven in de film evenwicht na. Om het met Alice zelf te zeggen: ze heeft goede en minder goede dagen. Met als motief doorheen de film de vlinder, die als dier dat maar gemiddeld een maand leeft, symbool staat voor een kort maar krachtig en mooi leven, focust Alice nadat de onherroepelijke diagnose is gevallen, op de positieve aspecten in haar leven. Ze kan terugblikken op een geslaagde carrière en heeft drie mooie kinderen. Evenwel valt het haar zwaar dat ze, kijkend uit de etalage van het ijssalon, zich bij de aanblik van Columbia University slechts vaag herinnert dat ze er ooit les heeft gegeven. Nadat de ziekte exponentieel heeft toegeslagen, is het aan de kijker om, zoals de titel suggereert, om te oordelen of de frêle persoonlijkheid in het omhulsel van Alice op het einde van de film nog steeds Alice is. De film deed me onwillekeurig terugdenken aan het boek Hersenschimmen van J. Bernlef, een boek geschreven vanuit het perspectief van een dementerende bejaarde, waarbij de gimmick is dat de uitleg in het boek hoe langer hoe incoherenter wordt. Qua cinematografie wordt hier hetzelfde gedaan: we zien vaak de achtergrondbeelden vertroebelen in situaties waarin Alice duidelijk niet meer kan volgen wat er gaande is, en bijvoorbeeld wordt aan de stemmen van haar geliefden een galm toegevoegd waardoor ze minder verstaanbaar zijn; we krijgen als kijker toch een kleine indruk van hoe het er in Alice's geest aan toe gaat. Julianne Moores vertolking als Alice snijdt door merg en been, maar verhindert toch niet dat onder meer Alec Baldwin als getormenteerde echtgenoot die maar geen greep krijgt op de situatie, ook schittert.

BEELD EN GELUID
Still Alice is enkel verkrijgbaar in de Sony Pictures Classics 30th Anniversary 4K-box, samen met nog een hoop ongerelateerde films. Ik heb zeker geen interesse in al die titels, dus heb ik het geluk gehad dat ik voor een relatief bescheiden bedrag de film los heb kunnen kopen op een wereldvermaarde veilingsite. De 4K-presentatie is niet bepaald opvallend, maar anderzijds zeker niet slecht te noemen. Still Alice is dan ook geen spektakelfilm, en u zal het vooral moeten doen met mooie gedetaillerde gelaatsuitdrukkingen, textureel rijke universiteitsgebouwen en mooie, diepe houtkleuren. Er zit een klein beetje grain op het beeld, en het contrast is mooi genuanceerd. Af en toe wordt er out of focus gefilmd om de verwarring in Alice's geest voor te stellen. Hoe dan ook is de beeldkwaliteit beter dan die van de Blu-ray, en het feit dat dat een single layer-schijf was, zal daar wel voor iets tussen zitten. De geluidstrack is dezelfde als bij de Blu-ray, die overigens niet in deze uitgave zit. De DTS-HD MA 5.1-track is eenvoudig, en meer dan adequaat genoeg om de dialogen te ondersteunen. De achterspeakers worden onder meer gebruikt om de scène te benadrukken waarin Alice de weg naar huis kwijt is, en overweldigd wordt door haar omgeving.

EXTRA'S
De Blu-ray was kaal, maar op deze 4K-versie vinden we wél bonusmateriaal terug, zij het niet veel. In Directing Alice (8:40) komen we te weten dat regisseur Richard Glatzer aan ALS lijdt, wat het filmproces bemoeilijkt. Finding Alice (9:20) toont ons hoe Julianne Moore zich heeft voorbereid op het spelen an een patiënte met Alzheimer, door een echte Alzheimer-patiënte, Sandy Oltz, te bestuderen. Dan is er nog een interview met componist Ilan Eshkeri (6:29), een drietal verwijderde scènes (6:08) en een trailer (2:13). Beter dan niks, zullen we maar zeggen.

CONCLUSIE
Still Alice is een relevante film die kundig is gemaakt, en de impact van een ziekte als Alzheimer van zijn meest menselijke kant toont. De beeldtransfer van de 4K is stukken beter dan de eerder gebrekkige Blu-ray, én die bevat bonusmateriaal.