FILM
Voor één keer kan ik eens het einde van de film verraden zonder noemenswaardige spoilers: de boot zinkt! Wie had dàt durven denken? De film opent met een onderwaterexpeditie onder leiding van Brock Lovett (Bill Paxton) die met zeer dure apparatuur het wrak van de gezonken mastodont Titanic aan het afspeuren is op zoek naar een kostbaar juweel dat nog heeft toebehoord aan Lodewijk XVI. De ploeg haalt de safe boven waar volgens de overlevering het medaillon in zou moeten zitten, maar in plaats van het juweel vinden ze er een hoop oude papieren terug, waaronder de schets van een jonge, naakte vrouw die het kleinood om haar hals heeft hangen, klaarblijkelijk gemaakt op de dag waarop de Titanic is gezonken. Een 101-jarige oude, krasse dame, Rose (Gloria Stuart), ziet de verslaggeving op het nieuws en herkent in de tekening zichzelf: ze was één van de weinige overlevenden op het schip dat gedoemd was te zinken omdat het veel te groots en log was, en waar veel te weinig reddingsboten op aanwezig waren.




Rose wordt naar het expeditieschip overgevlogen, compleet met haar halve inboedel en haar goudvissen, en daar vertelt ze aan de crew in een lange flashback hoe ze als jong meisje (Kate Winslet) op de maiden trip aanwezig was met de bedoeling naar Amerika te varen, samen met haar verloofde, Caledon Hockley (Billy Zane), het soort dat nog in de oertijd leeft en denkt dat hem is toegestaan om verloofden met een knuppel uit een hol te ranselen. Rose is niet bepaald erg opgezet met het gedwongen huwelijk, maar haar moeder (Frances Fisher) dringt er nogal op aan omdat zij geen geld meer hebben en de nouveau riche Hockley op zoek is naar een dame met een titel. Rose is het inhoudsloze gekwetter van de upper class echter méér dan kotsbeu en wil zich, de ondraaglijke lichtheid van het bestaan in overweging nemend, op een avond van de reling van het schip afgooien. Enter Jack Dawson (Leonardo DiCaprio), een knappe jonge avonturier die zijn ticket voor de overtocht naar Amerika heeft gewonnen met kaarten (letterlijk!). Jack kan Rose overtuigen niet te springen en houdt zelfs voor de verbijsterde passagiers voor dat hij haar gered heeft toen ze dreigde uit te glijden. Zijn heroïsch gedrag levert hem, naast liefde op het eerste zicht, ook een uitnodiging voor een éénmalig etentje in de upper class-dekken op. Van het één komt het ander - we besparen u de modderigste details - en wanneer Rose eindelijk valt voor de charmes van Jack - en haar verloofde voor haar part het voor de rest van zijn leven met zelfbediening mag stellen - vaart het onzinkbare schip tegen een ijsberg, en begint te zinken, hetgeen zo'n halve film duurt. Jack en Rose willen - zoals iedereen overigens - het schip verlaten, wat een moedige beslissing is, gegeven de randvoorwaarde dat de reddingsboten nog niet voor de helft toereikend zijn, maar dan onder één voorwaarde: samen of niet. En oh ja, die naargeestige verloofde loopt ook nog ergens rond. Mét een geladen pistool. Maar wees gerust (en waarschijnlijk is dit hetgene wat u wil weten): vooraleer iedereen verzuipt is Rose tenminste door DiCaprio geplukt.




Titanic was de tweede film in de geschiedenis (na Ben Hur) die 11 oscars op zijn naam mocht schrijven, een aantal dat in 2003 nog geëvenaard werd door het vele malen superieure The Return Of The King. Regisseur James Cameron is de jaren na zijn oscarsucces Titanic behoorlijk geobsedeerd geraakt - als we onze thesaurus met flauwe woordspelingen nog eens mogen openslaan, zou "op drift geslagen" hier wel passen - door het gezonken schip, in die mate zelfs dat hij een sequel voor zijn behoorlijk succesrijke en innovatieve Terminator 2 heeft laten schieten ten voordele van de documentaire Ghosts Of The Abyss, die gaat over, jawel, de berging van het wrak van de Titanic.




Alhoewel Titanic zeker kwaliteiten heeft, niet in het minst op gebied van speciale effecten, verzonk de artistieke waarde echter bij de release ervan door toedoen van de horden gillende tienermeisjes van het type nog-niet-droog-achter-de-oren die in katzwijm vielen bij alleen al het zien van Leonardo DiCaprio. Doorheen de jaren ben ik echter iets milder geworden voor Titanic, misschien ook parallel met de opgang van de acteercarrière van DiCaprio, die pas tot volle rijping is gekomen nadat hij zijn imago van mooie jongen kwijtraakte, na films als The Aviator, Inception en The Wolf Of Wall Street - ja, ik weet dat er nog hopen méér zijn. Kunstig is de manier waarop Cameron bijna in real time in de tweede helft van de film de boot laat zinken terwijl de paniek hals over kop toeneemt. Zonder de vele speciale effecten zou Titanic een behoorlijk romantische blubberfilm zijn, die aan elkaar hangt van de bijzonder kromme dialogen, met een romance die zo siroperig is dat diabetespatiënten onmiddellijk naar de intensive care kunnen.




Pseudohistorische films waarin een historische gebeurtenis wordt geschetst door de ogen van enkele personen die het zélf hebben meegemaakt - of toch doen alsof (Pearl Harbor anyone?) zijn altijd een dubbeltje op hun kant, alhoewel Cameron toch tracht de pijn te verzachten door de film een sociale dimensie mee te geven. De rijkeren mogen zo op de betere (hoger gelegen) dekken vertoeven dan de derde klasse, wat in de praktijk betekent dat ze íets meer overlevingskansen hebben dan diegenen die die hun kajuiten moeten delen met de ratten. De romance tussen DiCaprio en Winslet ontaardt dus eerder in een botsing tussen de sociale standen, waarbij ze beurtelings elkaar laten kennismaken met hun leefwereld, uiteindelijk voor elkaar kiezen (zij het waarschijnlijk bij gebrek aan beter), en dan onder het motto "samen uit, samen thuis" voor elkaar kiezen van zodra het bootje gaat zinken. Voordeel is wel dat de kans zéér gering is dat hier nog een sequel op gaat komen. Want geef nu toe, "Titanic 2: Revenge Of The Iceberg" slaat nergens op.




Maar we dwalen af. De index der consumptieprijzen in rekening nemend is Titanic tot op vandaag nog steeds niet alleen de duurste film aller tijden geweest, maar ook degene die het meeste geld in het laatje heeft doen terugvloeien. Ofwel laat de Academy zich geweldig graag zand in de ogen strooien door somptueuze decors met aanzienlijke prijskaartjes (maar we denken het niet), ofwel hebben alle stemgerechtigden aandelen in Mexicaanse filmdecorsets, waaronder diegene waarop de Titanic op schaal 9/10 werd nagebouwd (maar we denken het ook niet). Ofwel was de concurrentie in 1997 bijzonder slap, maar daar geloof ík dan weer niets van, want de voornaamste concurrentie bestond uit As Good As It Gets, The Full Monty, L.A. Confidential en de gedoodverfde winnaar-annex-grote-verliezer Good Will Hunting. Het had natuurlijk nog erger kunnen zijn: Titanic was voor 14 beeldjes genomineerd, maar kon er uiteindelijk slechts 11 verzilveren, en de film deed dus geen clean sweep zoals Peter Jackson met The Return Of The King dat wél deed.




De film heeft natuurlijk alles mee om in de minor categories zoals kostuums, art direction, geluidseffecten en diens meer een deel beeldjes mee te pikken die aardig aantikken in het totaal, en de speciale effecten zijn zeker niet onverdienstelijk. Ook de beste muziek ging naar Titanic, alhoewel dat zeker en vast te veel eer is voor James Horner - die ooit beter werk heeft afgeleverd - en Céline Dion - toen moet de jury toch écht wel van de verkeerde paddestoelen gegeten hebben. De Titanic was echter niet ongenaakbaar: Kate Winslet moest de eer van beste actrice - terecht - aan Helen Hunt uit As Good As It Gets laten, Leonardo DiCaprio had nog niet eens een nominatie op zak. Het valt pijnlijk op dat deze film verstoken is gebleven van enige onderscheiding of nominatie whatsoever op gebied van scenario, dit geheel in tegenstelling tot oscarwinnaars die deze film overklassen zoals The Silence Of The Lambs, die maar 5 van de 7 oscarsnominaties kon verzilveren, maar dan wel de 5 belangrijkste (beste film, beste regie voor Jonathan Demme, beste mannelijke hoofdrol voor Anthony Hopkins, beste vrouwelijke hoofdrol voor Jodie Foster en beste op een boek gebaseerde script voor de bestseller van Thomas Harris).




Om maar te zeggen: als filmcriticus de film Titanic de grond willen inboren is even makkelijk als om als jager op een konijn met maar drie poten te jagen wanneer men beschikt over een ongelimiteerde voorraad hittezoekende lasergestuurde kruisraketten. De film valt duidelijk - net als de boot zelf overigens - in twee stukken uiteen: een eerste, redelijk mierzoete, "vrouwelijke" helft, en een tweede, stoere, "mannelijke" helft waarin alle registers worden opengetrokken. Elk van de beide helften heeft echter zijn zwakten en gebreken. Zo is de eerste helft onmiskenbaar klef als een natte badhanddoek, met dialogen die ineens zéér duidelijk maken waarom de film nooit is genomineerd geweest voor beste scenario, maar waar enorm veel zorg is besteed aan historische details en art direction. Dan vaart de boot tegen een ijsberg, klapt het hele gegeven om, en wordt de film een race for survival. Deze is uitmuntend en impressionant in beeld gebracht, maar faalt op twee belangrijke punten: ten eerste heb je het na het zoveelste bemanningslid dat doelloos als een zombie over het dek van het zinkende schip fladdert, wel allemaal gezien, en ten tweede gaat deze tweede speelhelft zwaar in blessuretijd - en er vallen, toegegeven, nogal redelijk wat blessures. In mensentaal: de tweede helft duurt té lang om de opgebouwde spanning te behouden, zeker bij veelvuldige kijkbeurten. En dan is er nog de zeemzoete uitschuiver, die zo uit een folder van de Bond Zonder Naam had kunnen geplukt zijn.




Toch zijn er merkwaardige parallellen te trekken tussen deze Titanic en de Terminator-franchise, allebei van de hand van James Cameron. Bij beide films is er amper sprake van een verrassend einde: iederéén weet dat de boot uiteindelijk is gezonken, en iederéén weet dat John Connor uiteindelijk voorbestemd is om de oorlog tegen de Machines te leiden. De winnende combinatie zal dan wel ergens gezocht moeten worden in het uitbalanceren van de romantische elementen uit de film en het spierballengerol. Het is een zeer fragiel evenwicht, maar het is een evenwicht, en het is vooral in scènes waarin die twee elementen tegen elkaar worden uitgespeeld - die waarin Jack probeert zijn geliefde te redden op het langzamerhand in stukken en brokken uiteenvallende wrak, alsook in enkele kleinere details, zoals de bijrol van Kathy Bates als wereldwijze tante die ook uit de goot is opgeklommen tot de beau monde en daarom een natuurlijke affiniteit met Jack vertoont, dat de film op punten nog scoort. Het kan overigens als een cliché klinken, maar Cameron weet ook het schip als personage gestalte te geven, en sinds de Terminator-films weten we dat hij een natuurlijke affiniteit heeft met gigantische machines. Het verschil met de Terminators en ook met The Abyss (een Blu-ray waarop we intussen al jaren wachten, maar die dit jaar er eindelijk zou komen) is dat Cameron ditmaal zijn werk heeft gestoken in het zo realistisch mogelijk uitwerken van een bestaand concept - een zinkende oceaanstormer - in plaats van vloeibare metalen T-1000's of aliens die enkel uit water bestaan, elementen waar hij anders zijn fantasie de vrije loop kon laten. In die zin was Titanic waarschijnlijk een moeilijkere film om te maken.




Als slotopmerking denk ik dat het beter is om Titanic op zichzelf te beoordelen dan op één der beide extreme maatstaven, de overbedeling aan Oscars of de hoeveelheid snotterende tieners die de bioscoop verlaten hebben op de maten van My Heart Will Go On. En dat is dit: Titanic is een degelijke film, zeker als rampenfilm bekeken, en het acteerwerk is nog niet half zo slecht als de meer rabiate Titanic-haters u zullen willen doen geloven. Maar de film heeft onmiskenbaar fouten, niet in het minst op gebied van het stroeve scenario, en de vraag of elf Oscars niet te veel van het goede was, is een terechte vraag, alhoewel we vooral op technisch vlak de film alle krediet willen geven die hij verdient.

BEELD EN GELUID
De eerste release van Titanic was in 1999 tevens één van de eerste dvd-discs die Fox op de markt bracht in Europa, tegen een toen schandalig hoge prijs van om en bij de 40 euro. De film was weliswaar op één disc geperst, maar had geen anamorfisch beeld en als extra slechts een trailer. gezien het commerciële succes van de film voelden vele fans zich genaaid. Ook Cameron zélf was niet tevreden over de release. Vijf jaar later verscheen er een special edition waarop de film wijselijk in twee werd gesplitst om de benodigde schijfruimte optimaal te kunnen gebruiken. Dan volgde de fel geanticipeerde Blu-ray, die van ons qua technische kwaliteiten de perfecte score kreeg, maar een deel van het bonusmateriaal van de dvd achterwege liet. Bij deze 4K is het weer zover: deze beeldvoering is gewoon voor 4K perfect te noemen, waarbij wel uiteraard een triple layer-schijf nodig was om de drie uur en één kwartier aan film op één schijf te krijgen. Titanic is een wervelend spektakel, dat misschien nog het best samen te vatten is in de shots waarin het vervallen wrak morpht in de postfrisse Titanic van weleer, met alle pracht en praal vandien. Doorheen de hele film krijgen we een overdosis aan detaillering, zoals de rijke en vaak protserige versieringen in de eetzaal waar Jack boven zijn stand is uitgenodigd, en ook de inrichting van de kamers op het schip, die naar de maatstaven van mevrouw Winslet nog niet goed genoeg zijn, zodat ze de muur moet volhangen met Picasso's, is weergaloos gedetailleerd. Detail zie je ook in de fameuze tekening van de naakte Rose, die na al die jaren wordt opgediept, waar je na een behandeling met een waterstraal de individuele pentrekken op kan onderscheiden. Groots wordt de film pas echt zodra de ramp zich voltrekt en het schip begint te zinken, met als hoogtepunt het moment waarop die in tweeën breekt: je ziet aan niets dat hier met CGI-trucages gewerkt is. De kleuren zijn van Dolby Vision voorzien, en zijn levendig maar ook (en vooral) levensecht, waarbij vooral de nuances op de gezichten zeer duidelijk worden weergegeven.




Bij het nieuwe medium hoort ook de nieuwste geluidstechnologie, en dat betekent voor een spektakelfilm als Titanic uiteraard een steengoede Dolby TrueHD Atmos 7.1.4-track, waarbij het verschil met de Blu-ray niet zo radicaal veel beter is als bij het beeld, maar de DTS-HD MA-track op de Blu-ray was al nagenoeg perfect. Vooral in het tweede deel van de film, waarbij het water van alle kanten tegelijk de boot in komt stromen, krijgen we een fantastische soundscape waarbij je de rillingen krijgt van het claustrofobische geweld dat door de track wordt opgezweept. Het is echter vooral de soundtrack van James Horner die blijft kleven.

EXTRA'S
Voor één ding haat ik de releases van Titanic: de bonussectie bevat telkens nieuw materiaal, maar er moet een deel van het oude materiaal sneuvelen, en daar ben ik niet blij mee. De Blu-ray bevatte in de eerste plaats maar de helft van de 4-disk-dvd-versie, en nu is wéér de helft van het materiaal op de Blu-ray weg. Dit natuurlijk om verzamelaars op kosten te jagen. De UHD én de bonus-Blu-ray bevatten drie audiocommentaren. De eerste is ingesproken dor regisseur James Cameron zelf, die natuurlijk over deze film een hoop weet te vertellen, maar zich eerder inleeft in de filmtechnische dan de verhaaltechnische aspecten van het verhaal; zo is hij tijdens de scène waarin Jack en Rose piepekenduik spelen in de gestockeerde auto's honderduit aan het vertellen over het gebruikte model auto. Cameron heeft echter zijn huiswerk heel goed gemaakt - de man is al sinds jaar en dag zoals gezegd geobsedeerd door alles wat met de Titanic te maken heeft - dus stiltes vallen er nauwelijks. Een tweede commentaar werd ingesproken door diverse leden van de cast, vergezeld van producenten Rae Sanchini en Jon Landau. Notoir afwezig is DiCaprio; dit commentaar vult dat van Cameron wat meer op wat betreft het scenario, en is onderhoudend. De acteurs gaan zelden met elkaar in dialoog, wat ons doet vermoeden dat de diverse deelnemers apart opgenomen zijn en vervolgens samengemonteerd. Voor de échte die hard-freaks is er dan nog een derde commentaartrack, ingesproken door historicus Don Lynch, specialist in de geschiedenis van de Titanic, en historicus Ken Marschall, die voor de film de geschiedkundige juistheid van de visuele details heeft gesuperviserd. De informatie die ze bieden is echter al grotendeels door de begeesterde Cameron verstrekt.




De eerste nieuwe documentaire is Titanic: Stories from the Heart (35:58), een retrospectieve waarbij cast en crew terugblikken op de productie van de film en de nalatenschap die de film heeft bewerkstelligd. De tweede featurette is er één die wel eertijds op de Blu-ray stond: in Reflections on Titanic (1:03:46) wordt een totaalbeeld geschetst van het draaien van deze film in de klassieke stijl van de Hollywood-spektakelfilms van weleer. We vernemen een hoop informatie over de casting van de toen nog redelijk onbekende DiCaprio en Winslet, het bouwen van de sets én - niet onbelangrijk - een reflectie over hoe het Cameron gelukt is om de benodigde monsterbudgetten voor de film vrij te krijgen. We krijgen ook een inkijkje in de manier waarop de film voor de release al werd gehypet (én de releasse een half jaar uitgesteld). Onder meer zien we een Amerikaans testpubliek dat nietsvermoedend de sneak preview van hun leven krijgt voorgeschoteld. De tweede helft van de featurette behandelt de kritieken op de film, het plotse katapulteren van DiCaprio naar de status van superster, eindigend in de oscaruitreiking en de erfenis van de film in de populaire cultuur. En alsof dat nog niet genoeg was behandelt de documentiare dan ook nog eens de 3D-conversie van de film. Nieuw is dan weer Titanic: 25 Years Later with James Cameron (42:06) waarin Cameron drie kwartier lang terugblikt op zijn magnum opus. Deze sectie wordt afgesloten door 29 verwijderde scènes (57:28) met optioneel commentaar van James Horner. In zijn inleiding vertelt hij ons het idee hierachter, maar het is al snel duidelijk dat vooral de scènes tussen Jack en Rose flink zijn gesneuveld op de montagetafel. De scènes zijn tot in finale fase opgekuist.




Onder de hoofding Production vinden we om te beginnen de nieuwe documentaire Behind the Scenes Presentation Hosted By Jon Landau (34:13), een samenraapseltje van korte featurettes die op de Blu-ray stonden, zij het dat de schaar er is ingezet en het geheel tot de helft is teruggebracht. Er zijn ook nog bijkomende Behind the Scenes (34:54) toegevoegd, en deze twee featurettes samen dekken ongeveer weer wel de inhoud van de Blu-ray. De Deep Dive Presentation with Narration by James Cameron (15:31) verslaat de gebruikte duiktechnieken - wellicht weet u intussen dat James Cameron een sucker is voor het duiken naar scheepswrakken - en $200,000,001: A Ship's Odyssey (The Titanic Crew Video) (17:54) zien we cast en crew bezig in wat essentieel een héél lange gag reel is. De featurette videomatics (3:14) toont ons kort twee korte computergrafische voorstudies en een inleiding, en vier korte visual effects-filmpjes (7:46) tonen onder meer de creatie van de beroemde scène waarin Jack en Rose op de boeg van de Titanic staan, alsook een simulatie van het zinkende schip.

Onder de hoofding Archives krijgen we een Trailer Presentation Hosted by Jon Landau (8:16), waarin die twee trailers bespreekt, waarbij de éne al wat meer over de film meegaf dan de andere. Als Céline Dion zich niet bezighoudt met het neerschieten van reporters in haar Waalse tuin met haar AK-47, zingt ze soms een videoclip in My Heart Will Go On (4:45) is dan ook hét uitgelezen moment om op zoek te gaan naar de dichtstbijzijnde reddingsboei. Dan volgen nog 6 fotogalerijen en een credits-scherm. We missen ten opzichte van de Blu-ray onder andere de bijzonder geestige internetcartoon 'Titanic' in 30 seconds re-enacted by bunnies (0:51), een klassieker onder het surfende volkje en een ideaal alternatief voor mensen die toch over de film willen meespreken, maar de film zelf helemaal niet leuk vinden.




Wegens het ontbrekende bonusmateriaal dat op vorige versies wél te vinden was, trek ik een paar punten af.

CONCLUSIE
Titanic is gefundenes Fressen om op 4K te bekijken: James Cameron's films hebben de nodige scope om voor absoluut spektakel te gaan, en deze schijf verdient dan ook een top-predikaat, zij het met de nodige caveat dat niet al het bonusmateriaal is bewaard.