Iñárritu’s meest recente productie Biutiful met in de hoofdrol Javier Bardem ging eerder dit jaar in première in Cannes en was ondertussen ook bij ons in de bioscoop te zien. Met het oog op de dvd-release tijd dus voor een interview.

DVD Info: Hoofdpersonage Uxbal weet dat hij gaat sterven en dat verandert zijn kijk op de wereld?

Alejandro González Iñárritu: mocht ons meegedeeld worden dat we gingen sterven, over drie dagen of over tien jaar, mochten we de datum kennen, dan zou ons leven er anders uitzien. Daar ben ik van overtuigd. Dit is een film over het leven bekeken vanaf het eind. Dit is geen film over de dood, maar over het leven vanuit een andere hoek. Het is een film over alles wat plots zin krijgt en wat we nog moeten doen voor we verdwijnen – liefhebben, vergeven, medelijden hebben, allerlei dingen regelen met andere woorden. Dat is de reis die Uxbal maakt en daarover gaat deze film. De film stelt de vraag: wat als?

Volgens Javier Bardem leek jullie samenwerking op twee meteorieten die op elkaar botsen?

Alejandro González Iñárritu: wel ja, we wisten dat dit een heftige film zou zijn, veeleisend, uitputtend, want de film is zo geschreven, op de schouders van één karakter. Bovendien ben ik een zeer precies en toegewijd regisseur die veel vraagt. Soms heb ik vijftig takes nodig om een scène goed te krijgen. Het was inderdaad een intens proces.

Biutiful is een zeer emotionele film. Ben je nooit bang te hard te zijn voor je publiek?

Alejandro González Iñárritu: nee, in tegendeel, ik heb veel respect voor mijn publiek. Ik bied het een zeer geloofwaardig universum. Ik denk dat ik eerlijk én respectvol probeer te zijn, intellectueel én emotioneel. Ik ben geen koude regisseur. Ik probeer het publiek een authentiek project aan te reiken van mezelf en m’n medewerkers; iedereen die aan dit project heeft meegewerkt zit op de een of andere manier in deze film – we hebben onszelf gegeven. Dit is geen Starbuck-koffie, dit is handwerk. Het zou getuigen van weinig respect indien ik alleen wilde entertainen. Niet dat ik een probleem heb met entertainen, elke film moet een minimale hoeveelheid entertainment bevatten om de kijker te engageren en te betrekken bij het onderwerp. Maar een film moet meer zijn dan dat. Ik wil iets delen dat groter is. Als ik aan iemand vraag om z’n huis te verlaten, een halfuurtje in de auto te zitten, een parkeerplek te zoeken en parkeergeld te betalen én dan nog een flink bedrag voor de volgende twee uur, dan verwacht die daarvoor iets terug, iets dat de moeite waard is, dat echt werkt en waaraan hij iets heeft. En daarmee ben ik voortdurend bezig. Ik denk niet dat ik hard ben, net het tegenovergestelde, het is als een hommage aan het publiek dat de moed heeft om dit mee te maken. Ik hoop dat het publiek inderdaad iets terugkrijgt van mijn films.

Je toont de toeschouwer een heel ander Barcelona?

Alejandro González Iñárritu: het kon elke grootstad in Europa geweest zijn, een Franse, Italiaanse, zelfs Duitse. Ik dacht dat Barcelona perfect was, maar dat zowel Javier Bardem als ikzelf Spaans spreken, was uiteraard een goede reden om precies daar te filmen.

Vanwaar de keuze voor niet-professionele acteurs in de film?

Alejandro González Iñárritu: heel veel personages op het scherm zijn echt en ze hebben de situaties uit de film zelf meegemaakt. Vandaar dat ook de meeste locaties echt zijn. De Senegalese en Chinese mensen hadden nooit eerder een camera in hun buurt gezien, maar ze hebben het wel allemaal meegemaakt. Ze zijn ooit uitgebuit en waren betrokken bij dit soort zaken. Sinds Babel gebruik ik graag niet-professionele acteurs omdat ze eerlijkheid en hartelijkheid in een film brengen. Deze film is vanuit een zeer hyperrealistisch standpunt gemaakt zoals je het nooit eerder zag.

Is het niet riskant, niet-professionele acteurs in een grote film?

Alejandro González Iñárritu: natuurlijk, want het kan fout gaan. Vandaar dat het een hele tijd duurt vooraleer je de goeie acteurs bij elkaar hebt. We deden er zes maanden over en we castten 1000 mensen. Het moeilijkste is om ze te vinden en dan de onschuld niet te verliezen die je zocht. Dus ja, het is riskant, maar in dit geval had ik geluk. Het was moeilijk en uitdagend en het was een lang proces om ze te vinden, maar achteraf was ik heel blij omdat ze de film een pak eerlijkheid gaven.

Alejandro González Iñárritu: dat was een heel stuk moeilijker. Twee weken voor we gingen draaien vonden we het meisje dat Uxbals dochter speelt. Enfin, zij vond mij! Ik was aan het scouten in een school toen ze me op de rug tikte. Wat doe je?, vroeg ze en ik zei: ik maak een film. Ze nodigde zichzelf als het ware uit, maar ze was wel perfect. Haar vader is een Marokkaan en haar Spaans accent moest wat bijgewerkt worden.

Javier Bardem neemt in Biutiful de hoofdrol voor z’n rekening. Z’n personage Uxbal krijg te horen dat ie terminale kanker heeft en zoekt wanhopig naar een manier om voor z’n kinderen een nuttige erfenis na te laten en hij probeert tegelijk om in het reine te komen met z’n leven in het arme migrantenmilieu in één van Europa’s aantrekkelijkste steden.

Bardem werd op de Canarische Eilanden geboren en verscheen sinds z’n zesde al in Spaanse tv-series. Later was hij o.a. te zien in twee films van Pedro Almodóvar (Tacones Lejanos, Carne Trémula) en in 1992 brak hij in de Spaanse wereld definitief door met z’n rol in Jamón Jamón van de Spaanse regisseur Bigas Luna. Met Before Night Falls (2000) van regisseur Julian Schnabel en The Dancer Upstairs (2001) van regisseur John Malkovich kreeg hij naambekend in de Verenigde Staten en in 2004 kreeg hij zowaar de Oscar voor beste mannelijke hoofdrol in Mar Adentro van regisseur Alejandro Amenábar. Sinds 2006 kon u Bardem aan het werk zien in Goya’s Ghost van regisseur Milos Forman, No Country For Old Men (2007) van Joel en Ethan Coen, waarvoor hij de Oscar voor beste acteur in een ondersteunende rol kreeg, Love In The Time Of Cholera (2007) van regisseur Mike Newell naar een roman van Gabriel García Márquez en Vicky, Cristina Barcelona (2008) van regisseur Woody Allen, niet altijd even geslaagde projecten, maar wel prestaties waarmee Bardem zich telkens opnieuw in de schijnwerper kon werken. Z’n samenwerking met Iñárritu is het slot van een lang gekoesterde ambitie.

DVD Info: Kan je je eerste ontmoeting met Iñárritu nog herinneren?

Javier Bardem: op een zgn. losers party na de Oscar-uitreiking. Hij was genomineerd voor Amores Perros en ik voor Before Night Falls en we verloren allebei. Het was overigens de beste party in Hollywood die nacht! Nadien heb ik hem nog vaak ontmoet en ik wilde altijd met hem samenwerken en dat liet ik hem ook bij gelegenheid weten. Ik herinner me dat ik op het Film Festival van Cannes was voor No Country for Old Men en dat hij me zei: ik ben wat aan het schrijven en ik denk daarbij aan jou. Waarover gaat het?, vroeg ik hem, maar hij wilde niets kwijt over de inhoud, we zaten nl. in de auto van Alfonso Cuarón. Komaan, zei ik nog, maar hij lachte alleen maar wat. Een jaar later belde hij me op: ik wil dat je wat leest … en toen kreeg ik het script.

Voor Biutiful bezocht je de plaatsen waar de migranten werken?

Javier Bardem: we bezochte ze samen in Barcelona, maar eigenlijk kan je ze in elke grootstad aan het werk zien: Londen, Parijs, Madrid, het is overal hetzelfde.

Hoe was het om Uxbal te spelen?

Javier Bardem: het betekende veel werk voor heel veel mensen. Er waren meer dan 200 scènes in 12 weken en ik besefte dat het heel hard zou zijn, want dit was een aparte reis, het materiaal was moeilijk en ik moest mezelf dus in acht nemen. Vooral de eerste scènes met m’n personage in het ziekenhuis waren moeilijk. Ik zat nl. nog niet helemaal in m’n rol en Alejandro wilde natuurlijk heel wat takes doen. De dag nadien zat ik in de scène waarin Uxbal verneemt dat hij kanker heeft en ik moest daarop reageren. We deden 35 takes of zo en ik dacht: dit wordt moeilijk, want het is belangrijk om te begrijpen waarom Uxbal doet wat hij doet en om hem op een terrein te brengen waar hij geen slechterik is, noch een heilige. In de film zegt een politieman dat je voorzichtig moet zijn met mensen die honger hebben omdat ze gevaarlijk zijn en dat mensen wier kinderen honger lijden nog gevaarlijker zijn. Uxbal zegt: ik moet niet aan mezelf denken, ik moet die kinderen voeden, maar op het einde beseft hij dat ze meer nodig hebben dan brood en melk.

Javier Bardem: ik vond het leuk omdat het je voortdurend confronteert met de waarheid. Als acteur ben je vaak zo erg met jezelf bezig, zo erg begaan met dat waarmee je bezig bent, dat je weleens het doel van de opdracht uit het oog verliest. Als je in de buurt van echte mensen bent, dan heb je dat veel minder. Zij willen hun boodschap aan iemand kwijt en ze worden unieke acteurs.

In Mar Adentro speelde je ook al een man die weet dat ie gaat sterven?

Javier Bardem: het is anders, want de ziel van het karakter is anders en natuurlijk speel je het lichaam, het accent, het uitzicht, maar op het einde is de vraag: wat voor ziel zit er in die persoon? Wat is de karakteristiek die hem uniek maakt. Daar moet je zien te geraken. In Mar Adentro ging het om een zeer optimistische man; hij had een groot gevoel voor humor en op een grappige manier bracht hij een ode aan het leven. Uxbal is eerder gestoord. Hij heeft een zwarte ziel, eentje vol pijn. Daarom was het moeilijker.