- # -

1.33:1 (4:3)
Dit is het beeldformaat van een standaardtelevisie, ook wel "Academy Ratio" genoemd.

1.66:1
Dit is een beeldformaat dat gebruikt werd bij niet-Amerikaanse films (vnl. Europa). Dit formaat is echter op de achtergrond geraakt en wordt bijna niet meer gebruikt.

1.77:1 (16:9)
Dit is het beeldformaat van een breedbeeldtelevisie. De 16:9-aanduiding op de hoes van een DVD duidt ook op een anamorfe transfer. Zie beeldformaat en anamorf.

1.85:1 en 2.35:1
De meest voorkomende beeldformaten bij film. Zie ook beeldformaat.

- A -

Anamorf (anamorphic, enhanced for 16:9)
Dit is een methode waarbij een grotere vertikale resolutie wordt bekomen dan het normale beeldformaat. Daardoor kan het aantal beeldlijnen tot 33% toenemen hetgeen resulteert in een scherper en meer gedetailleerd beeld. De meest recente films met een beeldformaat van 1.77:1, 1.85:1 of 2.35:1 krijgen op DVD een anamorfe transfer, hetgeen op algemeen gejuich wordt onthaald bij de echte filmfans die over een breedbeeldtelvisie beschikken. Let wel, deze methode geeft enkel een voordeel op breedbeeldtelevisies, duid daarom in het menu van je DVD-speler aan dat je een 16:9 TV hebt. Op een standaardtelevisie moet je zeker zijn dat de beeldinstellingen correct staan: duid daarom in het menu van je DVD-speler aan dat je een 4:3 TV hebt. Bij de letterbox-instelling blijft het beeldformaat van de film behouden maar krijg je wel zwarte balken boven en onder het beeld. Bij pan & scan-instelling krijg je een schermvullend beeld maar worden er links en rechts delen afgeknipt zodat enkel het middelste deel van het beeld overblijft.

Audiocommentaar
Op sommige DVD's is er een audiocommentaar beschikbaar, dit is een bijkomend audiospoor waarop de regisseur, acteurs en/of andere crewleden commentaar geven terwijl je naar de film kijkt.

- B -

Beeldformaat (aspect ratio)
Dit is de verhouding tussen de breedte en de hoogte van het scherm. 4:3 is dus het formaat van een standaardtelevisie (4 breed op 3 hoog), 16:9 is het formaat van een breedbeeldtelevisie (16 breed op 9 hoog). In een later artikel ga ik iets dieper in op al de verschillende filmformaten.

- C -

Content Scrambling System (CSS)
CSS is een beveiligingstechniek die gebruikt wordt om het kopiëren van DVD's tegen te gaan. Sinds geruime tijd is deze code gekraakt en kan je via het programma DeCSS de beveiliging omzeilen zodat je een digitale kopie kan nemen.

- D -

Digital Video Express (DIVX)
DIVX was in de beginperiode van DVD een concurrent voor de koop-DVD. DIVX DVD's kon je huren en de schijfjes waren twee dagen geldig. Nadien kon je via een modem inbellen en met je VISA kaart extra huurtijd kopen. Wou je dit niet, bleef het schijfje ongeldig en kon je het eenvoudig weg in de prullenmand werpen; terugbrengen naar de videotheek hoefde niet meer. Dit stuitte op veel kritiek en uiteindelijk bloeide deze vorm van huur-DVD gelukkig dood. DIVX DVD's kregen meestal geen of zeer weinig extra's mee.

DivX
DivX moet je niet verwarren met het hierboven beschreven DIVX. Het heeft dezelfde naam maar DivX is een nieuwe tool gebaseerd op de MPEG4 compressietechniek waarmee DVD films in hoge kwaliteit kunnen aangemaakt worden. Je kan deze bestanden afspelen op de pc mits je een kleine DivX plug-in installeert.

Dolby Digital
Dit is een type geluidstrack dat veelvuldig gebruikt wordt. De verschillende formaten zijn mono 1.0, mono 1.1, mono 2.0, stereo 2.0, surround 4.0, surround 4.1, surround 5.0, surround 5.1.

Dolby Digital 5.1
Eén van de meest gebruikte geluidstracks op DVD. De '5' staat voor de 2 voorste, de middelste en de 2 achterste luidsprekers. De '1' staat voor het subwooferkanaal (ook LFE genoemd).

DTS
DTS staat voor Digital Theatre System en is de concurrent van Dolby Digital 5.1. Het gebruikt eveneens dezelfde kanalen maar heeft een hogere kwaliteit omdat het minder gecompresseerd is en een hogere bitrate heeft dan Dolby Digital 5.1. DTS heeft al een goede reputatie in regio 1, maar de doorbraak in regio 2 laat nog op zich wachten. Je hebt er uiteraard aangepaste apparatuur voor nodig.

DVD
De afkorting DVD staat in principe voor Digital Versatile Disc, omwille van de vele opslagmogelijkheden die DVD biedt. DVD betekent ook Digital Video Disc.

DVD-5
Enkelzijdige DVD met één laag die tot 4,7GB kan opslaan (SS-SL)

DVD-9
Enkelzijdige DVD met twee lagen die tot 8,5 GB kan opslaan (SS-DL). De overgang van de ene naar de andere laag kan bij sommige DVD-spelers een kleine vertraging veroorzaken.

DVD-10
Dubbelzijdige DVD met telkens één laag per zijde die tot 9,4GB kan opslaan, 4,7GB op elke zijde (DS-SL).

DVD-14
Dubbelzijdige DVD met op één zijde één laag en op de andere zijde twee lagen, die dus respectievelijk 4,7GB en 8,5GB kunnen opslaan om zo in totaal tot bijna 14 GB te komen.

DVD-18
Dubbelzijdige DVD met telkens twee lagen per zijde die tot 17GB kan opslaan, 8,5GB op elke zijde (DS-DL).

DVD-Audio
De vervanger van de gewone audio-cd? Het zal in ieder geval nog lang duren eer DVD-audio zal doorbreken. Nochtans biedt het een betere geluidskwaliteit dan de huidige cd en kan er meer data worden opgeslagen.

DVD-ROM
Beschik je over een DVD-ROM speler op je PC kan dergelijke DVD's afspelen en gebruiken. Gestaag zal dit formaat de cd-rom verdringen als pc-tool.

DVD-Video
DVD wordt de dag van vandaag het meest gebruikt om videomateriaal zoals films, televisieprogramma's e.d. te bewaren, vandaar de naam DVD-Video.

- F -

Flipper
Ondanks het feit dat DVD over de mogelijkheid beschikt om één volledige film op één zijde te plaatsen, besloten enkele maatschappijen om van dit voordeel geen gebruik te maken en aldus plaatsten ze de film op twee zijden. Halverwege de film moet je dan het schijfje omdraaien. Regio 2 voorbeelden hiervan zijn Starship Troopers, Face/Off, enz. Na hevig en terecht protest van de Internetgemeenschap vorig jaar (1999), is het aantal 'flippers' gedaald en bij mijn weten verschijnen ze zelfs niet meer, tenzij het gaat om bv. Terminator 2 Ultimate Edition regio 1 (DVD-18) waar de film op één zijde staat, en de extra's op de andere zijde. Dergelijke DVD's zijn geen 'flippers'.

- L -

Letterbox
Bij letterbox-weergave wordt een breedbeeldflm weergegeven met zwarte balken boven en onder het beeld. Een film met beeldformaat van 1.85:1 heeft de kleinste balken, een film met beeldformaat 2.35:1 heeft de grootste balken.

LFE
Low Frequency Effects, oftewel het subwooferkanaal.

- M -

Macrovision
Stand-alone DVD-spelers zijn uitgerust met een Macrovision kopieerbeveiliging. Deze methode voegt tijdens het kopiëren stoorsignalen toe zodanig dat de videorecorder het beeld en geluid niet goed kan opnemen.

MPEG-2
Dit is een redelijk gesofistikeerde compressietechnologie die toelaat om meer data op minder ruimte te plaatsen. Dit systeem is ontwikkeld door de Motion Picture Experts Group, kortweg MPEG.

Multi-angle
Sommige DVD's hebben een optie waarbij je multi-angle kan selecteren. Dit laat je toe om het beeld uit verschillende hoeken te bekijken.

- N -

NTSC
NTSC staat voor National Television Systems Committee, en maakt gebruik van 525 lijnen waarvan er 480 zichtbaar zijn. Dit systeem wordt gebruikt in Amerika, Canada, Mexico, Japan. De beeldkwaliteit is lager dan het Europese PAL systeem. NTSC heeft 30 beelden per seconde en een refresh rate van 60Hz.

- P -

PAL
PAL staat voor Phase Alternating Line, en maakt gebruik van 625 lijnen waarvan er 585 zichtbaar zijn. Dit systeem wordt gebruikt in Europa, China, Hong Kong... en heeft een beduidend scherper beeld dan NTSC. PAL heeft 25 beelden per seconde en een refresh rate van 50Hz.

Pan & Scan
De weergave van breedbeeldfilms op een standaardtelevisie (4:3) kan via de pan & scan-instelling resulteren in een volbeeld waarvan links en rechts delen zijn verwijderd, enkel het middelste deel van de film is zichtbaar.

- R -

Regiobeveiliging
DVD is beveiligd door regio's. Daarvoor werden wereldwijd zes verschillende regio's gedefinieerd:
- regio 1 (Amerika, Canada)
- regio 2 (Europa, Japan, Zuid-Afrika, Midden-Oosten)
- regio 3 (Zuid-oost Azië, Oost-Azië, Hong Kong)
- regio 4 (Australië, Nieuw Zeeland, Pacific, Centraal- en Zuid-Amerika, Caraïben)
- regio 5 (Rusland, Indië, Afrika, Noord-Korea, Mongolië)
- regio 6 (China)

Een DVD van regio 1 kan je bv. niet afspelen op een regio 2 DVD-speler, en omgekeerd. Via een software- of hardwarematige aanpassing kan je die regiobeveiliging omzeilen waardoor je eveneens DVD's uit andere regio's kan afspelen.

RSDL
RSDL staat voor Reverse Spiral Dual Layer, ofwel een DVD-9, een enkelzijdige DVD waarvan de twee lagen gebruikt worden. De overgang van de ene naar de andere laag kan bij sommige DVD-spelers een kleine vertraging veroorzaken.

- T -

THX
THX is een kwaliteitslabel voor beeld en geluid. Meer informatie kan je vinden op de website van THX.

- W -

Widescreen
Een film met een beeldformaat groter dan 1.33:1 (4:3). Zie helemaal bovenaan.