1. EEN ALGEMENE INTRODUCTIE TOT DVD
Digitale elektronicaproducten en toepassingen bestaan al jaren. Met de 21e eeuw voor de deur krijgen we steeds meer en meer te maken met een 'digitalisering' van de maatschappij. Het einde van de jaren negentig wordt gekenmerkt door de doorbraak van het zogenaamde 'digital home concept': draadloze netwerken, draadloos surfen, digitale videorecorders, digitale televisie, DVD, enzovoorts. Het zijn allemaal onderdelen van nieuwe digitale ontwikkelingen die ons leven in de 21e eeuw zullen veranderen en verbeteren.

DVD is een voorbeeld van zo'n digitale ontwikkeling waar jaren research aan voorafging. De standaard werd vastgelegd in 1995, en de eerste commerciële presentatie (voor de Amerikaanse markt weliswaar) gebeurde in maart 1997. Een consortium van tien bedrijven uit de film- en muziekindustrie en producenten van spelers ontwikkelde de standaard. Nu geniet je thuis van film net zoals in de bioscoop: met een verbluffende beeld- en geluidskwaliteit!

De afkorting staat voor 'Digital Video Disc', oorspronkelijk 'Digital Versatile Disc' omwille van de verscheidenheid voor mogelijke toepassingen. DVD kan worden gebruikt voor film, muziek, interactieve video, foto's, spelletjes, enzovoorts. Net als de audio-cd is DVD een wereldstandaard, maar dan voor digitaal beeld én geluid. Je kan eveneens audio- en video cd's afspelen op een DVD-speler. Een DVD-schijfje heeft trouwens dezelfde afmetingen als een cd. Hiermee houdt de vergelijking echter op. Dankzij de kwalitatief hoogstaande compressietechnieken die gebruikt worden, kan een DVD-schijfje tot 26 maal zoveel informatie bevatten als een cd. Hierdoor kan de speeltijd van een DVD variëren van twee tot acht uur.

DVD biedt echter meer dan dat. DVD is theoretisch onverslijtbaar, tenzij je er frisbee mee speelt. Je mag een DVD ontelbare malen afspelen, de kwaliteit blijft altijd dezelfde. Een andere niet te versmaden troef is de hoge opslagcapaciteit. Hierdoor kan de producent ook extra's voorzien op het schijfje, zoals de presentatie van de film in het originele filmformaat (breedbeeld), een 'making of' documentaire, audio commentaar door de regisseur/acteurs, scènes die op de montagetafel verdwenen, trailers, bio- en filmografieën van de cast en crew, enzovoorts. Via het menu kan je ook snel de gewenste scène oproepen, je hoeft niet meer voor- of achteruit te spoelen zoals bij een videocassette. Verder hebben de meeste DVD's twee of meer gesproken talen; meestal gaat het hier om de originele taal en één of meerdere gedubte talen. Daarnaast krijg je eveneens de keuze uit verschillende Europese ondertitels. De bediening van een DVD-speler is kinderspel. Via de toets 'menu' op de afstandsbediening kan je via het hoofdmenu al deze extra's oproepen. De gesproken talen en ondertitels kan je zelfs tijdens de film wijzigen (bij sommige DVD's kan je de taal enkel via het menu wijzigen).

Bij DVD is er ook sprake van een regiocodering. Nieuwe films worden niet in alle landen tegelijkertijd uitgebracht. De filmmaatschappijen hebben daarom de wereld in zes regio's verdeeld. Regio 1 bestaat uit de Verenigde Staten en Canada, regio 2 uit Europa, Japan, Zuid-Afrika en het Midden-Oosten (zie lager voor wereldmap). Dit betekent dus dat films uit regio 1 niet kunnen worden afgespeeld op een regio 2 DVD-speler, en vice versa. Jammer eigenlijk, want voor regio 1 zijn reeds meer dan 7000 titels verkrijgbaar, voor regio 2 daarentegen is de groei nog niet zo lang aan de gang en zijn er voorlopig enkele honderden titels beschikbaar. Deze regiocodering kan 'gekraakt' worden: heb je een DVD voor de pc bestaat de mogelijkheid software te downloaden via het Internet. Ben je in het bezit van een stand-alone speler kan je soms met een toetsencombinatie de regiocode kraken, maar meestal moet je hardwarematig een 'chip' inbouwen. Opgelet, hierdoor vervalt de fabrieksgarantie van de speler! Wat moet zo'n speler nu kosten?

Wat heb je nu eigenlijk nodig om een 'basisbioscoop in huis' te halen? Ten eerste is er de speler zelf natuurlijk. Je kan een DVD-ROM met decoderkaart kopen om op je pc aan te sluiten. Je kan de film bekijken op je pc-scherm, en via een extra videokabel kan dat ook op de tv zelf. De prijs voor deze pc-kit bedraagt ongeveer 8 à 10.000 BF. De 'real thing' is natuurlijk een stand-alone DVD speler die je bij de tv en hifi-installatie plaatst. Er worden verschillende spelers van de gekendste merken op de markt te koop aangeboden. Prijzen schommelen tussen de 10.000 en 40.000 BF, afhankelijk van de 'toeters en bellen' die een speler heeft, en ook van de regiochip die je al dan niet laat inbouwen. Ten tweede heb je een televisie nodig met een 21-pins Euro-scart of een 4-pins S-Video aansluiting. Het type tv is in eerste instantie niet zo belangrijk. Op een standaard tv kan je perfect een film op DVD bekijken, je krijgt wel zwarte balken boven en onder het filmbeeld. Bij een breedbeeldtelevisie heb je deze balken meestal niet (meer hierover in een later artikel). Lees rubriek "DVD: de bioscoop aan huis" (zie lager).

Nog even in het kort herhalen wat de mogelijkheden van DVD zijn:
- schitterende beeldkwaliteit, 2 maal zo scherp als VHS
- meerkanaals geluid van studiokwaliteit
- complete speelfilms, concerten en documentaires op één schijfje
- directe toegang tot elke scène
- breedbeeldformaat, filmtrailers, audio commentaar, biografie van acteurs en regisseur, documentaires, interviews, verwijderde scènes, enz.
- originele taal, één of meerdere gedubte talen en verschillende ondertitels
- even duurzaam en gemakkelijk op te bergen als de audio-cd
- DVD-spelers zijn ook geschikt voor audio- en video cd's
- toenemende keuze aan titels en spelers

Ondanks het feit dat DVD aan populariteit wint, moet je de videorecorder nog niet onmiddellijk afdanken. Met DVD's kan je namelijk nog niet opnemen. De eerste opneembare spelers worden in de Verenigde Staten/Japan verwacht tegen het einde van dit jaar, begin volgend jaar. In Europa hinken we zoals gewoonlijk een beetje achterop. Een mooi begin voor de 21e eeuw? Zeker, maar voor de echte filmfreak, de 'early adaptor', kan het nu al niet meer stuk.

2. EEN TECHNISCHE BESCHRIJVING VAN DVD
Zoals jullie hierboven reeds konden lezen, werd de standaard voor DVD vastgelegd in 1995. De eerste commerciële presentatie voor de Amerikaanse markt gebeurde in maart 1997. Een consortium van tien bedrijven uit de film- en muziekindustrie en producenten van spelers ontwikkelde de standaard (Hitachi, JVC, Matsushita, Mitsubishi, Philips, Pioneer, Sony, Thomson, Time Warner en Toshiba). De afkorting staat voor 'Digital Video Disc', oorspronkelijk 'Digital Versatile Disc' omwille van de verscheidenheid voor mogelijke toepassingen want DVD kan gebruikt worden voor film, muziek, interactieve video, foto's, spelletjes, enzovoorts.

We gaan heel beknopt de technische kant van DVD even bekijken. Het schijfje is qua afmetingen identiek aan een CD: dikte (1,2 mm), diameter (12 cm). Hier eindigen de gelijkenissen dan ook. Vermits op een DVD de groeven dichter bij elkaar liggen (zie foto), is de opslagcapaciteit veel groter dan op een gewone CD.

Dankzij de twee lagen die een DVD op elke zijde kan benutten, kan de opslagcapaciteit variëren van 4,7 Gb tot 17 Gb.
DVD-5: Enkelzijdige DVD met één laag die tot 4,7GB kan opslaan (SS-SL)
DVD-9: Enkelzijdige DVD met twee lagen die tot 8,5 GB kan opslaan (SS-DL). De overgang van de ene naar de andere laag kan bij sommige DVD-spelers een kleine vertraging veroorzaken.
DVD-10: Dubbelzijdige DVD met telkens één laag per zijde die tot 9,4GB kan opslaan, 4,7GB op elke zijde (DS-SL).
DVD-14: Dubbelzijdige DVD met op één zijde één laag en op de andere zijde twee lagen, die dus respectievelijk 4,7GB en 8,5GB kunnen opslaan om zo in totaal tot bijna 14 GB te komen.
DVD-18: Dubbelzijdige DVD met telkens twee lagen per zijde die tot 17GB kan opslaan, 8,5GB op elke zijde (DS-DL).

Dankzij de MPEG-2 techniek biedt DVD een beeldkwaliteit die 2x hoger ligt dan video. MPEG-2 is een redelijk gesofistikeerde compressietechnologie die toelaat om meer data op minder ruimte te plaatsen. Dit systeem is ontwikkeld door de Motion Picture Experts Group, kortweg MPEG.

DVD is beveiligd door regio's. Daarvoor werden wereldwijd zes verschillende regio's gedefinieerd (zie wereldmap):
regio 1 (Amerika, Canada)
regio 2 (Europa, Japan, Zuid-Afrika, Midden-Oosten)
regio 3 (Zuid-oost Azië, Oost-Azië, Hong Kong)
regio 4 (Australië, Nieuw Zeeland, Pacific, Centraal- en Zuid-Amerika, Caraïben)
regio 5 (Rusland, Indië, Afrika, Noord-Korea, Mongolië)
regio 6 (China)

Een DVD van regio 1 kan je bv. niet afspelen op een regio 2 DVD-speler, en omgekeerd. Via een software- of hardwarematige aanpassing kan je die regiobeveiliging omzeilen waardoor je eveneens DVD's uit andere regio's kan afspelen. Bevraag je bij je hifi-dealer. Let wel, sommige landen maken gebruik van het NTSC signaal, andere landen gebruiken dan weer het PAL-signaal. Meer hierover in de verklarende woordenlijst. Vooraleer je regio 1 DVD's aankoopt, controleer je best of je TV het Amerikaanse NTSC-signaal kan weergeven.

3. DVD: DE BIOSCOOP AAN HUIS
Een thuisbioscoop opbouwen is op zich niet zo moeilijk en hoeft niet per definitie peperduur te zijn. Dat geldt echter niet voor een professionele thuisbioscoop waar je meestal enkele honderdduizenden franken aan spendeert. Wij maken het eenvoudiger en houden rekening met een bescheiden budget.

In de eerste plaats heb je een regio 2 DVD-speler nodig. Laten we eens kijken naar de basiselementen van zo'n speler. Aan de achterzijde heb je verschillende aansluitingen waaronder een rode en witte connector voor het geluid en een gele voor het beeld. De meeste televisies hebben eveneens deze connectoren zodat je je DVD-speler gemakkelijk kan aansluiten. Wil je echter een nog betere beeldkwaliteit is het noodzakelijk dat de DVD-speler en televisie beschikken over een 21-pins Euro-Scart of een 4-pins S-Video aansluiting. Let er tevens op dat je een digitale/optische output hebt, en eventueel ook 5.1 analoge uitgangen (zie paragraaf versterkers). Desgewenst kan je je speler laten ombouwen tot een regiovrij toestel, dit kan software- of hardwarematig.

Voor het geluid heb je de keuze uit spelers met en zonder Dolby Digital decoder. Dit digitale geluidsspoor wordt voor bijna alle films gebruikt en hiermee kan je echt genieten van een superieure geluidskwaliteit. De dag van vandaag bieden de bekendste producenten diverse spelers te koop aan. Elk merk heeft wel een high en low end model, het prijsverschil is navenant. Prijzen schommelen tussen de 8.000 en 35.000 BF, afhankelijk van de 'toeters en bellen' die een speler heeft, en ook van de regiochip die je al dan niet laat inbouwen. Deze 'toeters en bellen' houden in dat duurdere spelers een aantal bijkomende mogelijkheden hebben zoals een meer geavanceerd menu, een bijkomende digitale filter voor het beeld en geluid nog zuiverder door te sturen, enz. Of deze extra's echt nodig zijn en bijdragen tot een betere kwaliteit, laten we hier in het midden vermits het niet onze bedoeling is om DVD-spelers aan een test te onderwerpen. De aankoop van zo'n duurdere speler is uiteraard afhankelijk van je persoonlijk budget. Het design van een DVD-speler is eveneens gebonden aan persoonlijke smaak. Heb je al een televisie, video of hifi-keten van een bepaald merk, gaat de voorkeur misschien uit naar een DVD-speler van datzelfde merk.

Ten tweede heb je een televisie nodig, dat spreekt voor zich. Het type is in eerste instantie niet zo belangrijk. Op een standaard tv kan je perfect een film op DVD bekijken, je krijgt wel zwarte balken boven en onder het filmbeeld. Bij een breedbeeldtelevisie heb je deze balken niet omdat het formaat waarin de film opgenomen werd meestal overeenstemt met het 16:9-formaat van de televisie. Bij het gebruik van andere formaten krijg je echter wel balken te zien (meer hierover in een later artikel). Net als bij DVD-spelers variëren de prijzen van breedbeeldtelevisies naargelang de bijkomende 'toeters en bellen', maar ook de grootte speelt een cruciale rol. De prijs voor een 71-82-94 cm televisie bevindt zich tussen de 35.000 en 200.000 BF.

In principe kan je nu al gebruik maken van je DVD-speler. Heb je een eenvoudige versterker met de eerder vermelde rode en witte connectoren kan je de DVD-speler hierop aansluiten. Wil je de bioscoopbelevenis echter compleet maken, moet je uitkijken naar een versterker met vijf luidsprekers en een subwoofer: dit is een Dolby Digital 5.1 versterker. Wat betekent dit nu concreet? Een Dolby Digital 5.1 versterker geeft geluid weer doorheen een subwoofer voor lage frequenties en vijf luidsprekers: twee vooraan, twee achteraan en één middenluidspreker vooraan, vandaar de afkorting 5.1 (vijf luidsprekers en één subwoofer).

Welke is nu de beste aankoop? Heb je reeds een Dolby Pro Logic versterker (het kleinere broertje) die compatibel is met Dolby Digital, kan je een DVD-speler aansluiten met een Dolby Digital decoder ingebouwd. De DVD-speler beschikt liefst over 5.1 analoge uitgangen achteraan die je verbindt met de 5.1 analoge ingangen op je Dolby Pro-Logic versterker. Ofwel koop je onmiddellijk een volwaardige Dolby Digital 5.1 versterker. Enkele jaren geleden was het prijsverschil tussen beide types redelijk groot, maar de laatste tijd werden de prijzen voor een volwaardige Dolby Digital versterker heel aantrekkelijk, ook voor diegenen met een beperkt budget. Prijzen schommelen tussen de 15.000 en 130.000 BF voor een Dolby Digital versterker, ook hier geldt het principe van de 'toeters en bellen'. Bij dergelijke versterkers kan je de DVD-speler rechtstreeks aansluiten via een digitale/optische output. Grote producenten bieden soms een 'Home Theatre Kit' aan met een Dolby Digital versterker en vijf luidsprekers tegen een zeer democratische prijs (zie bv. Videologic DigiTheatre).

De laatste maanden staken enkele nieuwe geluidssporen de kop op waaronder: Dolby Digital 5.1 EX (met een extra middenluidspreker achteraan) en DTS 5.1 ES. DTS heeft een hogere bitrate dan Dolby Digital en wordt over het algemeen als kwalitatief beter beschouwd. Let wel, een DVD met DTS track neemt al meer schijfruimte in beslag waardoor er soms extra's sneuvelen. Om een DTS DVD te beluisteren, moet je versterker dit signaal kunnen herkennen. De meeste Dolby Digital versterkers zijn DTS compatibel. Meer informatie over deze nieuwste geluidssporen vind je gegarandeerd terug op Internet en in Home Theatre en/of DVD forums.

Tenslotte heb je vijf luidsprekers en (eventueel maar niet echt noodzakelijk) een subwoofer. Luidsprekers vind je in allerlei prijscategoriëen. Je kan al een goedkope en complete set aankopen voor ongeveer 10.000 BF (bv. Eltax). Wens je er meer geld tegenaan te gooien, kijk je best eens uit naar onder meer B&W, Tannoy of Martin Logan (zeer hoge prijsklasse). Probeer voor de aankoop verschillende types en merken te beluisteren. Dit is uitermate belangrijk. Veel mensen beseffen niet dat slechte luidsprekers de kwaliteit van hun thuisbioscoop nadelig beïnvloeden.

Bevraag je bij verschillende dealers vooraleer tot aankoop van één of meerdere bovenvermelde componenten over te gaan. Vraag de dealer zeker enkele films te testen op verschillende spelers, versterkers en televisies. Voor meer technische specificaties van de diverse componenten kan je eveneens terecht bij de dealer. De producenten die DVD-spelers te koop aan bieden zijn onder andere Yamaha, Pioneer, Sony, Philips, Panasonic, Denon, Kenwood, Samsung, Toshiba, Akai, JVC, Sharp.

Meer informatie over deze topics:
De opstelling van de apparatuur, de kamerindeling en het gebruik van de kabels spelen uiteraard ook een rol. Verschillende artikels maken je hierin wegwijs: DVD Faq (NL), Buyer's Guide. Wens je een high-tech thuisbioscoop en ben je bereid een grote som geld te spenderen, moet je beslist de installatie van Garmt eens bekijken. Om duimen en vingers bij af te likken!

Veel plezier!
(Niets uit deze publicatie mag worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de auteur.)